Stel je voor: je zit ’s avonds op je balkon in Rotterdam met een kop koffie, kijkt naar de sterren (als de lucht niet weer helemaal dichtgeslagen is) — en beseft opeens dat de kosmos waarin we leven gekke streken uithaalt. Letterlijk vorige week kwam in de groepsapp van mijn studievrienden een NASA-artikel voorbij over “iets schokkends” dat astronomen hebben ontdekt over de snelheid van het heelal. Even werd alles stil. Hoe kan het universum zich zo onvoorspelbaar gedragen?
Wat is er precies ontdekt?
Begin dit jaar publiceerde een internationaal team onder leiding van een astrofysicus van de Universiteit van Leiden een studie waar iedereen hier in de buurt — van barista tot buschauffeur — het plots over had. Hun data wijkt zo sterk af van oude schattingen, dat zelfs mijn nuchtere buurman zei: “Misschien kloppen onze wetten van de natuurkunde gewoon niet helemaal.”
Hun conclusie? Het heelal breidt zich uit, logischerwijs. Maar die snelheid waarmee dat gebeurt — oftewel de ‘Hubble constant’ — ligt nóg hoger dan gedacht. Niet een klein beetje, maar serieus afwijkend van modellen die op de kosmische achtergrondstraling zijn gebaseerd. Dat is, voor wie het boeit, het licht van de oerknal dat rondzweeft en waar onderzoekers graag mee stoeien.
Waarom is het schokkend?
- De verschillen in snelheden tussen oude en nieuwe metingen lopen steeds verder uiteen
- Er is geen enkele (echt plausibele) verklaring gevonden — zelfs geen vage, die iedereen toch maar gelooft
- Modellen waarop we alles baseren, zijn misschien… niet compleet? Wie weet vergissen we ons gewoon
Het lijkt op zoiets als: je zet altijd je fiets vast bij dezelfde paal in Amsterdam-West, en ineens blijkt die paal soms sneller beweegt dan je fiets. Raar analogie misschien, maar u snapt het punt wel.
Hoe meten ze dit eigenlijk?
Niet iedereen volgt al die nerdy universiteitsblogs, dus kort: traditionele modellen gebruiken vaak supernova’s (exploderende sterren) om afstanden en snelheden te meten. Maar dit nieuwe onderzoek pakte het anders aan: ze vergeleken metingen van sterrenstelsels veel verder weg én gebruikten nieuwe data van de Europese ruimtevaartorganisatie ESA.
Zelf kreeg ik van zulke astronomische tabellen altijd hoofdpijn — behalve vorig jaar, toen onze lokale sterrenwacht een “milky way night” deed. Daar werd het ineens best tastbaar: licht dat miljarden jaren onderweg is, en wij proberen de snelheid ervan te pakken. Zoiets.
Wat betekent dit nu voor ons hier?
Eerlijk? Nu meteen niets. U kunt gewoon naar de Albert Heijn, douchen of straks slapen zonder zorgen dat u de ruimte wordt ingezogen. Maar het raakt wel iets diepers: als onze modellen niet kloppen, kan dat invloed hebben op alles, van navigatie in ruimtevaart tot de werking van GPS hier op aarde.
Mijn collega zei gisteren: “Ik wacht op het moment dat AI de kosmos opgelost heeft.” Nou, daar zijn we nog lang niet — gelukkig maar. Misschien maakt juist dat raadselachtige het universum wel zo mooi.
Wat kunt u hier mee?
- Deel het aan tafel: als u een keer indruk wilt maken met een ‘wauw’-feitje
- Check af en toe het nieuws van ESA, SRON of Nikhef — ze publiceren vaker gave updates
- Loop eens binnen bij een sterrenwacht als er een publieksavond is (geen grap, dat is écht tof)
Kortom, het heelal blijkt minder voorspelbaar dan het Amsterdamse OV — en dat zegt wat. Misschien leren we de komende jaren écht wat nieuws over de fundamenten van alles om ons heen… of we staan allemaal weer op maandag met ’t schaamrood op de wangen. In elk geval: blijf nieuwsgierig, probeer mee te praten en laat hieronder vooral weten wat u van deze kosmische soap vindt.
