Soms kom je mensen tegen die tot in detail onthouden wat ze vijf jaar geleden lazen—hoe doen ze dat toch? Terwijl jij vergeet waar je vorige maand dat artikel over blauwe zones las, weet een collega de hoofdlijn en zelfs de bijbehorende illustratie nog. Nieuw onderzoek van Nederlandse en Vlaamse wetenschappers laat zien: het is niet alleen aanleg. Het blijkt verrassend veel te maken te hebben met factoren die bijna iedereen kan beïnvloeden. En ja, er zitten trucs tussen die zelfs ik pas sinds kort ken…
Is het geheugen een spier? Of gewoon een kwestie van geluk?
Eerlijk gezegd dacht ik lang: je hebt het of je hebt het niet. Mijn buurman—hij werkt trouwens bij de Openbare Bibliotheek—onthoudt letterlijk elk boek dat door zijn handen gaat, terwijl ik soms moeite heb om te herinneren wat ik gisteren heb gelezen op NU.nl. Maar volgens een onderzoek van de Universiteit van Amsterdam en KU Leuven, gepubliceerd vorige maand, speelt training een veel grotere rol dan men dacht.
Ze volgden tweehonderd deelnemers uit heel Nederland nog geen jaar, maar wat bleek? Mensen die actief lezen—dus niet alleen oogjes over de regels laten glijden—onthouden gemiddeld 35% meer informatie. Echt opvallend: zelfs bij verschillende leeftijden (de oudste deelnemer was 71)! Dus nee, leeftijd is het excuus niet…
Drie onbekende trucs die écht werken (nou ja, meestal)
- Context combineren
Onthouden gaat beter als je informatie koppelt aan iets wat je al kent. Mijn collega bij de Hogeschool Rotterdam vertelde laatst: “Wanneer ik een nieuw idee lees, probeer ik direct te bedenken: waar herken ik dit van?” Gek genoeg werkt dat bij mij ook—hoewel ik soms wel rare verbanden leg. - Anders lezen. Letterlijk
In het onderzoek lazen deelnemers sommige stukken hardop aan zichzelf voor of schreven ze een zin over. Vooral die laatste groep bleef doodgewoon meer onthouden. Misschien saai, maar effectief. Al kun je het ook opslaan in een app, zoals Notion—dat zegt mijn broer altijd. - Een break nemen
Mijn moeder zei het vroeger al: “Pauzes zijn goed voor het hoofd.” Uit het rapport blijkt dat lezers die na 20 minuten vijf minuten iets totaal anders deden (even roeren in de soep bijvoorbeeld), opvallend meer opsloegen dan wie in één ruk doorging. Hoe dat precies werkt? Lastig te zeggen, maar wél interessant…
Zijn er mensen die “niets” vergeten?
Volgens de psycholoog Ruud Meulen, die ik vorige week nog sprak op een borrel in Utrecht, bestaan zulke geheugenwonders wel, maar zijn ze zeldzamer dan je denkt. Meestal onthouden zelfs deze “super-lezers” selectief wat zij belangrijk vinden. Dus… verwachting bijstellen kan geen kwaad.
Overigens: wat ik heel verrassend vond in dat Vlaamse onderzoek, mensen die hun leesgedrag afwisselen — soms onderweg een fysiek boek, soms een e-book, af en toe samenvattingen maken — scoren écht hoger qua onthouden. Mijn studiegroep aan de VU Amsterdam zag dezelfde trend, al waren sommigen van mening dat het gewoon aan de koffiekeuze lag. Wie weet…
Praktische mini-checklist voor de volgende keer dat je iets belangrijks leest
- Koppel nieuwe info aan iets uit je eigen leven.
- Laat het niet alleen in je hoofd—zeg het hardop, schrijf een zin op of typ een mini-samenvatting.
- Neem bewust korte pauzes om je hersenen even goed te laten verwerken.
- Varieer in hoe en waar je leest (en ja, zelfs de plek kan verschil maken, zegt een vriend van me in Den Haag… maar misschien verbeeld ik me dat).
Dus: kunnen we allemaal ‘nooit meer vergeten’?
Kort gezegd: nee, maar wél veel beter dan je denkt. De truc zit ‘m misschien gewoon in kleine aanpassingen waar je niet direct bij stilstaat. Geen magisch gen, geen zeldzaam talent. In ieder geval weet ik nu — een paar maanden nadat ik erover las — dat actief lezen werkt. Nou ja, meestal dan.
Heeft u eigen tips? Of werkt er voor u juist helemaal iets anders? Laat vooral een comment achter—want misschien ontdek ik weer een nieuwe hack. In ieder geval: veel leesplezier toegewenst, en wie weet verrast u zichzelf al bij het volgende gesprek!
