Wist u dat de grootste ontdekkingen soms juist uit onverwachte hoek komen? Onlangs las ik op NOS dat een groep Nederlandse wetenschappers van boven de 50 een flinke primeur te pakken heeft: ze denken nu écht beter te snappen wat ruimtetijd is. waarom dit vooral nu gebeurt? Misschien ligt het aan de ervaring, misschien – aan koppigheid. Of gewoon een dosis geluk, wie weet.
Hoe kwamen ze ertoe: een nieuw perspectief op een oud mysterie
Ruimtetijd klinkt als iets uit een sciencefictionfilm, maar het is gewoon de manier waarop het universum in elkaar zit — onze realiteit, dus. Al decennia breken natuurkundigen hun hoofd over Einstein’s idee dat ruimte en tijd één geheel vormen. Toch bleef er altijd iets wringen. Mijn buurvrouw, gepensioneerd maar fan van alles rond sterrenkunde, vertelde laatst dat zij jarenlang dacht dat dit allemaal alleen voor nerds was. Maar nu haalt het onderwerp opeens zelfs het RTL Nieuws.
Het bijzondere: de doorbraak kwam niet van jonge promovendi vol energie, maar juist van onderzoekers die al tientallen jaren ploeteren in Delft, Leiden — zelfs Groningen, waar ik zelf eens verdwaald ben in de mist. Een team onder leiding van prof. dr. van Vliet (jawel, de man met grijze baard die altijd op zijn fiets komt) gooide jarenlang-geaccepteerde aannames overboord. Zij namen een ogenschijnlijk simpele vraag: “Bestaat er een hoek waarvanuit je ruimtetijd anders ziet?” Niet eerder zo gesteld, blijkbaar.
Wat betekent deze doorbraak voor ons?
Op papier klinkt het abstract, zo’n nieuw ruimtetijdmodel. Maar het kan flinke gevolgen hebben. Denk aan GPS-systemen — die werken nu al dankzij Einsteins inzichten over tijdvertraging. Ook hoorde ik dat TNO, hier vlakbij in Den Haag, al met ingenieurs praat over snellere satellietcommunicatie. Natuurlijk is het niet zo dat morgen ineens je trein op tijd rijdt door deze ontdekking, maar wie weet.
- Meer nauwkeurige navigatie (denk: je fiets-app weet straks écht waar je bent in Utrecht of Zwolle, geen rare sprongen meer)
- Beter begrip van zwarte gaten — volgens collega Hafkamp eindelijk kans om hun raadsel te ontrafelen
- Nieuw soort technologie mogelijk, bijvoorbeeld bij quantumcomputers waar ruimtetijd-relaties belangrijk blijken
Wat me verbaasde — en eerlijk, ook aan het lachen maakte — is dat dit team hun eerste theorieën gewoon tijdens hun lunchwandeling door het Haagse Bos besprak. Geen extreem dure laboratoria, geen Amerikaanse miljardenbudgetten. Gewoon een thermoskan koffie en discussie over of je met andere ogen naar de sterren kunt kijken.
Waarom juist wetenschappers van boven de 50?
Mensen doen vaak alsof alles aan jongeren ligt in innovatie. Gek genoeg blijkt dat oudere wetenschappers vaak eigenwijzer zijn. Zij durven iets geks te proberen, snappen het grotere plaatje, ook al wordt er soms om gelachen in de koffiekamer. Mijn eigen ervaring: na je vijftigste ga je ineens vragen stellen die je vroeger niet eens bedacht. Of je krijgt lak aan het rapporteren volgens de nieuwste managementtrends — en freestyled gewoon los. Misschien daarom.
Overigens: in een oude NRC-bijlage stond dat bijna een kwart van de Nederlandse Nobelprijzen naar onderzoekers 55+ ging. Toeval? Misschien. Al zei mijn moeder altijd: “Je moet eerst vaak struikelen voor je ergens overheen kan springen.” Snap ik nu beter.
Kan iedereen dit snappen, of blijft het alleen voor insiders?
Als u na deze uitleg denkt: ‘Klinkt nog steeds als hogere wiskunde’ — begrijpelijk. Maar de essentie is simpel. Soms loont het niet om alleen harder te werken, maar om jarenlang hetzelfde vraagstuk eens van een andere hoek te bekijken. Of dat nu op de uni is of bij het oplossen van files rond Utrecht — geldt eigenlijk overal.
Kortom: deze doorbraak laat zien dat ook na je vijftigste de beste inzichten kunnen komen. Of dat morgen zichtbaar is? Wie weet. In elk geval reden om straks extra naar de sterren te kijken — of naar die collega van boven de vijftig.
in ieder geval: benieuwd wat u ervan vindt. Zou ervaring zwaarder moeten tellen in de wetenschap? Reageer gerust hier of stuur een berichtje in ons lokale wetenschapscafé.
