Wist je dat bijen je gezicht kunnen onthouden? Nee, dit is geen grap uit een biologieboek. Onderzoekers ontdekten een paar jaar terug iets wat zelfs mijn nieuwsgierige buurman verbaasde: deze kleine buzzerboys hebben verbazingwekkende skills als het gaat om gezichten onderscheiden. Het klinkt gek — maar er schuilt meer achter deze vliegvaardige diertjes dan hun liefde voor bloemen en honing.
Op de camping afgelopen zomer was het weer raak: bijen in m’n limonade, niemand blij. Maar vorige maand las ik een artikel dat me aan het denken zette: misschien zijn die bijen slimmer dan we verwachten… Of in ieder geval socialer — en visueel georiënteerder.
Hoe werkt het geheugen van een bij eigenlijk?
Bijen hebben hersenen ter grootte van een suikerkorrel, maar wat blijkt: ze kunnen simpelweg patronen, vormen én zelfs gezichten herkennen. Ja, menselijke gezichten dus. Tijdens een onderzoek werden bijen getraind om een bepaald gezicht te associëren met een beloning (hun favoriete snack: suikerwater). Ze vlogen er feilloos recht op af zodra dat gezicht tussen andere plaatjes verscheen.
Volgens een bekende studie aan de Universiteit van Cambridge herkenden bijen zelfs na enkele dagen exact het aangeleerde gezicht. Terwijl ik soms nog mijn eigen sleutels kwijt ben — zo zie je maar.
Waarom is dit eigenlijk belangrijk?
Eigenlijk best logisch dat wetenschappers hierom geven: als bijen zo complexe visuele info verwerken, zegt dat iets over intelligentie bij dieren met piepkleine hersenen. Ook in het Wilde Westen van de AI-ontwikkeling wordt dit als inspiratie gebruikt voor efficiënte beeldherkenning—surrealistisch, maar waar.
Bovendien kan het doorslaggevend zijn voor de biodiversiteit. Goed geheugen helpt bijen met bloemen vinden, maar misschien ook met het onthouden van vriendelijke gezichten en gevaren — dat vertelde een imker uit Haarlem laatst nog op de markt.
Kunnen ze jou als mens echt herkennen?
Hier wringt het schoentje een beetje. Ja, bijen herkennen gezichten — alléén worden ze niet jouw persoonlijke stalker. Uit alles blijkt: ze onderscheiden patronen en unieke trekken, maar ze halen je nu niet uit een groep als een viervoetige detectiehond.
Hoewel, mijn collega zweert dat dezelfde bij altijd haar tuinstoel opzoekt. Misschien toeval — misschien heeft ze gewoon een uitgesproken zonnehoed.
Kunnen wij hier iets mee in Nederland?
Best wel. Nederland telt duizenden imkers en een groeiende groep mensen die hun tuin ‘bijvriendelijk’ maken. Snappen hoe bijen de wereld zien, kan écht helpen bij het selecteren van planten en het voorkomen van onaangename verrassingen met frisdrank op een terras. (Tip van een oma uit Overijssel: altijd wat suikerwater wegzetten op een schoteltje met steentjes — ongekend populair in haar buurt).
Overigens speelt dit misschien ook een rol bij het beschermen van bedreigde wilde bijensoorten — ze herkennen patronen, dus misschien ook gevaren of veilige plekken. Maar goed, wie weet interpreteer ik die studies verkeerd, want ik ben tenslotte geen apioloog…
Vijf praktische feiten & tips voor in je eigen tuin
- Gebruik heldere, contrasterende kleuren bij bloemen — bijen zijn er dol op.
- Laat water met steentjes staan, zodat bijen niet verdrinken (werkt echt — zag ik vorige maand in een volkstuintje in Utrecht).
- Blijf rustig als een bij op je af komt — ze letten op je gedrag én details in kleding.
- Vermijd sterke parfums en felgekleurde kleding als je rustig wilt zitten.
- Weet dat bijen vooral patronen onthouden, dus herkenbare hoeden of shirts kan ze aantrekken—volgens mijn buurvrouw althans.
Tot slot: bijen zijn slimmer dan je denkt
Het mooie? Elke keer als ik nu een bij voorbij zie zoemen, denk ik twee keer na: ziet die mij nou écht? Misschien niet persoonlijk — misschien wel. In ieder geval kijk ik anders naar dat kleine, soms irritante, maar best geniale insect.
Heb jij iets vergelijkbaars meegemaakt? Laat gerust een bericht achter — of deel je tuin-tip. In ieder geval: volgende keer als er een bij op je glas landt, weet je, het kan zomaar die ene slimme zijn van vorige week… Nou ja, ongeveer dan.
