Stel je voor: je ligt lekker op de bank na een heftige dag, scrolt door je feed en ineens – bam – zie je een plaatje van een astronaut die spartelend door het luchtledige zweeft. Wat zou er gebeuren als ík daar ineens zonder pak zat? Klinkt als sciencefiction, toch? Toch vroeg mijn buurman zich laatst serieus af of je meteen explodeert of dat het wel meevalt.
De harde realiteit van het luchtledige
Oké, laten we eerlijk zijn. Overleven zonder pak in de ruimte – het is niet bepaald een dagelijkse bezigheid in Amsterdam of Groningen. Maar stel: het gebeurt je toch. Geen beschermend ruimtepak, alleen jij en de eindeloze sterrenduisternis. Meteen ingevroren? Of trek je het langer dan een paar seconden?
Adem inhouden helpt niet
Feitje van de week: als je zonder pak in open ruimte zweeft, heb je geen lucht om in te ademen — logisch, maar toch. Je longen zouden razendsnel leeglopen. Mijn collega vertelde ooit dat hij, na het zien van een sciencefictionfilm, dacht dat je gewoon even diep adem moest halen en dan je adem kon inhouden. Helaas: het tegendeel is waar. Je longen worden eerder beschadigd als je je adem inhoudt, in plaats van lucht gewoon los te laten ontsnappen. Best wel pittig om te bedenken.
30 seconden—wat gebeurt er allemaal?
Die eerste tien seconden zijn verrassend gewoon (vooral als je van extreme kou houdt). Je verliest snel het bewustzijn door zuurstofgebrek — volgens NASA duurt dat maximaal 15 seconden. Na 20-30 seconden raak je buiten westen. De huid zwelt lichtjes op doordat je lichaamsvocht uitzet (denk aan een opgeblazen fietsband, maar niet zo ernstig als in sommige films suggereren hoor). Geen explosies, geen bevroren lichaam in één klap. De pijn? Geen idee — ik hoop het nooit uit te proberen…
- Zuurstoftekort zorgt voor bewusteloosheid na 15 seconden
- Je huid zwelt een beetje, maar geen explosie
- Bloed kookt niet door vacuum, want onze huid houdt druk vast
- Risico’s: beschadiging aan longen, hersenen, ogen
Ultraviolette straling, uitdroging & andere gevaren
Naast de afwezigheid van zuurstof is er nog een tegenvaller: onbeschermde blootstelling aan ultraviolette straling. Na twintig seconden gaat je huid flink schade oplopen. Je ogen trouwens ook. Toen ik dit laatst in onze WhatsApp-groep gooide, zei iemand dat het best meevalt omdat ‘het toch koud is’. Maar dat is nu het gekke: je bevriest niet direct. Zonder lucht werkt warmteverlies anders — je raakt vooral langzaam warmte kwijt via straling, niet via lucht zoals aan het IJsselmeer in de winter.
Kun je het overleven?
Bizar genoeg — en ik moest het zelf twee keer nalezen — is er minstens één astronaut geweest die het kortstondig buiten een ruimtepak overleefde (1965, NASA’s Jim LeBlanc, kijk het gerust na). Maar 30 seconden? De kans is héél klein, behalve als je razendsnel wordt gered en direct beademd wordt. Mijn moeder zei vroeger altijd: “Geen rare dingen doen.” Hier heeft ze absoluut gelijk.
Ruimtevaart is geen Hollywood
Hollywood wil ons vaak laten geloven dat je meteen explodeert of tot ijsblokje bevriest — sorry, maar zo spectaculair is het allemaal niet. De echte gevaren zijn stil, snel en permanent. Of je nu in Rotterdam of op het internationale ruimtestation bent.
Dus: ruimtewandelen? Doe maar niet
In het kort — geen ruimtewandeling zonder pak! Al na 15 seconden buiten adem, binnen 30 seconden buiten bewustzijn en kans dat je niet meer bijkomt. Tenzij iemand je op tijd terug in de luchtsluis duwt (maar hoeveel mensen kunnen dat zeggen?). Heeft iemand in je omgeving hier weleens echt over nagedacht? Deel het in de reacties — want zeg nou zelf, zulke random kennis zorgt altijd voor gespreksstof bij de borrel.
In elk geval: als je ooit uit het ISS valt — gewoon proberen rustig te blijven (voor zolang het duurt). Nou ja, in theorie tenminste… Wie weet komt er ooit iemand met een beter idee.
