Wist je dat de IJslanders elke december duizenden boeken cadeau doen en dan de hele nacht met warme chocolademelk lezen? Klinkt een beetje als een sprookje, toch? Maar stel dat je deze traditie – de beroemde Jólabókaflóð – drie dagen lang hier in Nederland zou proberen. Geloof het of niet, ik heb het afgelopen maand geprobeerd. En het resultaat was, nou ja, niet wat ik verwachtte…
Wat is die IJslandse boekenstorm eigenlijk?
Voor het geval je het fenomeen niet kende: tijdens de Jólabókaflóð (‘boekenoverstroming’) krijgen IJslanders rond kerst boeken als cadeau en duiken ze meteen hun bed of bank in met thee, chocola of zelfs een shotje Brennivín – dat schijnt lokaal te horen. Het klinkt misschien kneuterig, maar in IJsland is lezen een nationale sport – bijna iedereen doet mee. Geen surprise dus dat IJsland meer schrijvers per hoofd van de bevolking heeft dan waar ook.
Drie dagen in IJslandse stijl: mijn mini-experiment
Toegegeven, ik ben eerder een Netflix-mens. M’n e-reader lag al maanden bedolven onder kranten. Maar oké, uitdaging geaccepteerd. Regels: drie dagen achter elkaar minstens één boek cadeau geven en samen met de ontvanger minimaal een uur lezen. Met warme choco (helaas, geen Brennivín bij de Jumbo hier om de hoek). De eerste dag gaf ik mijn buurvrouw een roman van Arnon Grunberg – ze was blij, maar vertelde doodleuk dat ze altijd bij DWDD zat te lezen. Op dag twee trakteerde ik mezelf: een bundel IJslandse verhalen – eerlijk gezegd, niet altijd even boeiend, maar wel charmant in zijn eenvoud. Dag drie gingen we met zijn drieën (m’n zus kwam langs) elk met een boek op de bank. Resultaat? Opvallend stil, af en toe wat gniffelen, geen mobieltjes op tafel.
Wat merkte ik – en wat niet?
- Rust in de tent – echt, het geluid van omslaande pagina’s is onderschat.
- Ouderwetse gesprekken: je praat ineens over wat je leest, niet over werk of files.
- Geen prikkels van Twitter, Whatsapp, Marktplaats. Die eerste twee dagen miste ik dat trouwens wel.
- Minder FOMO, meer genieten – hoewel misschien had ik gewoon geluk met het gezelschap.
Maar… ik bleef een beetje worstelen met die ‘verplichte’ gezelligheid. IJslanders lijken daar een natuurlijk talent voor te hebben, maar bij mij voelt het wat onwennig. Misschien omdat ons huis vol Zuiderzee-chaos staat? Of omdat mijn hoofd na een uur lezen meteen weer in to-do’s schiet. Nou ja, in IJsland duurt de hele boekenstorm weken, dus wie weet moet je erin groeien.
Kan deze traditie in Nederland echt werken?
M’n collega zei dat haar puberkinderen geen boek aanraken, tenzij het voor school moet. Mijn moeder – altijd fanatiek boekenwurm – vindt het idee geweldig, maar zegt: “Onze december is al zo vol, waar haal je de tijd vandaan?” Toch merkte ik in onze wijkapp dat mensen op zoek zijn naar wat kalmte tussen de feestdrukte door. Misschien is dát precies waarom de Jólabókaflóð zo aanspreekt: even offline, close met de mensen om je heen, geen lawaai. En of iedereen nou leest of niet, alleen al het idee van cadeaus waar je echt iets aan hebt, is lekker ontwapenend.
Hoe probeer je het zelf?
- Koop een (tweedehands?) boek voor iemand die je aardig vindt.
- Spreek af om samen te lezen – ja, ook als het maar een kwartier is.
- Doe alle schermen uit. Chocolademelk erbij. Of Glühwein, mag ook.
- Praat daarna over wat je las – geen haast, geen oordeel.
- Bedenk: in het slechtste geval heb je drie nieuwe boeken in je huis. Niet verkeerd toch?
Nou ja, of het echt werkt voor iedereen – daar durf ik mijn hand niet voor in het vuur te steken. Misschien moet je wat chiller zijn dan ik. Maar het gaf mij in elk geval drie onverwacht rustige avonden. En wie weet, wordt het ooit net zo gewoon als gourmetten met kerst. In ieder geval heb ik mijn moeder beloofd dat ik het volgend jaar opnieuw probeer (waarschijnlijk zonder het IJslandse accent). In de tussentijd: wie doet mee? Laat hieronder je leeservaring achter of tag een boekenfan die dit ook moet proberen. In ieder geval – fijne december alvast!
