Stel je voor: je bent net lekker buiten, ergens in het Vondelpark of gewoon op je eigen balkon, en ineens voel je die stekende pijn. Typisch, denk je — weer een bij. Maar wat er na de steek in jouw lichaam gebeurt, zal zelfs de ervaren buitenmens kunnen verbazen. En geloof me, een bijensteek is niet gewoon ‘even pijn, dan klaar’. Daar zit veel meer biologie (en soms zelfs een beetje verwarring) achter.
Wat zit er eigenlijk in bijengif?
Mijn moeder zei altijd: “Bijen zijn nuttig, maar hun steken — daar word je niet vrolijk van.” Volgens huisarts.nl (ja, ik heb dat dus laatst opgezocht) bestaat bijengif uit meer dan 50 actieve stoffen. Het zijn vooral melittine, histamine en fosfolipase A2 die zorgen voor die scherpe pijn en zwelling. Waarom zo’n ‘cocktail’? Dat is eigenlijk om hun honing te beschermen — bijen steken meestal alleen als ze zich écht bedreigd voelen.
Wat gebeurt er in je lichaam na de steek?
Direct na de steek kun je vaak drie dingen verwachten:
- Pijn en zwelling — meestal direct op de plek. Soms voelt het gloeiend heet aan, iets waar ik persoonlijk een hekel aan heb.
- Roodheid — door histamine zet je lichaam een lokale ‘brandalarm’ aan. Iedereen is anders gevoelig — bij mij zwelt het meteen op, mijn buurvrouw heeft er amper last van.
- Jeuk, soms dagenlang. Geloof het of niet: dat komt door je eigen immuunsysteem, niet door het gif zelf.
Voor de meeste mensen blijft het daarbij, maar er zijn ook gevallen (denk aan 3% van de Nederlanders, las ik vorige maand in een NRC reportage) waarbij een allergische reactie optreedt. Dan praten we over ernstige zwelling, ademnood of zelfs anafylactische shock. Best heftig — en geen reden om grappen te maken.
Moet je altijd de angel eruit halen?
In de groepsapp van onze straat werd het hier vorige zomer urenlang over gehad. De conclusie? Ja, haal de angel er meteen uit — zo snel mogelijk. want zolang hij blijft zitten, blijft er gif in je huid komen. Maar gebruik geen pincet — zo knijp je juist extra gif naar binnen. Een simpel bankpasje (al kan dat wat lastig gaan met vette handen na de BBQ…) werkt meestal prima.
Wat kun je doen na een bijensteek?
- Haal de angel er voorzichtig uit (liefst met iets plat als een pasje).
- Koel de plek, bijvoorbeeld met een coldpack of — idee van mijn collega — een diepvrieserwtjes-zak.
- Gebruik eventueel een anti-jeukgel (bijv. uit de Kruidvat, maar eigenlijk doen honing-zalfjes het ook goed).
- Houd in de gaten: wordt het dik, rood en krijg je het benauwd? Arts bellen.
Bijensteek vs. wespensteek: verschil?
Hier is waar ik jaarlijks discussie over heb met mijn vrienden op Texel: bijen steken eenmalig (en verliezen direct hun leven eraan), wespen kunnen eindeloos steken. Bijengif is trouwens zuurder. Geen groot verschil in eerste hulp, toch voelt een bijensteek — mijn ervaring — vaak wat “dieper” branden. Maar misschien beeld ik me dat in, wie zal het zeggen…
Kun je iets doen om het te voorkomen?
Natuurlijk, je kunt geen glazen bol kopen bij de HEMA (misschien ergens in Amsterdam-Oost?), maar dit helpt meestal wel:
- Draag geen felgekleurde kleding of sterke parfums als je buiten bent. Mijn buurjongetje zegt altijd dat ‘bijen dol zijn op rood’ — feit is: ze zien UV, dus blauwwitte kleding is veiliger.
- Let op waar je loopt (blootvoets in het gras — altijd een risico, geloof me…)
- Drink niet blind uit blikjes of flesjes, daar kruipt soms een bij in. Echt waar, maandag nog in ons chat besproken.
Toch gestoken: wat nu?
Even serieus: in 90% van de gevallen is een bijensteek vervelend, maar geen ramp. Zit de angel erin, haal ‘m er soepel uit. Blijf rustig (paniek is slechte raadgever) en houd een oogje op allergische reacties. Merk je kortademigheid, hartkloppingen of duizeligheid? Meteen iemand inschakelen — daar kun je niet nonchalant over doen.
In het kort: relax, maar wees niet naïef
Bijen blijven superbelangrijk voor onze natuur — zonder hen geen appels uit de Betuwe, geen bloemen op de markt in Haarlem. Maar hun steken, tja… die zijn gewoon pijnlijk, punt. Snelle actie en koelen maakt al het verschil. Heeft u zelf iets onverwachts meegemaakt met een bijensteek? Of kent u een ongewone tip die hier niet staat? Deel het gerust hieronder — ben benieuwd of mijn tips kloppen, of u weer hele andere trucs gebruikt… In ieder geval: volgende keer buiten toch even dubbel checken voordat je op een bankje gaat zitten. In ieder geval, het leven blijft vol fabels over bijen — en sommige zijn best waar.
