Heb je je ooit afgevraagd wat er zou gebeuren als de maan ineens — poef — niet meer aan onze nachthemel hangt? Het klinkt als het begin van een sciencefictionfilm, maar toch… Onlangs ontbrandde hierover een flinke discussie in ons buurtcafé. Iemand zei zelfs dat Nederland onder water zou verdwijnen. Ik ben er nog steeds niet helemaal uit of hij overdreef, of dat wij veel te weinig van de maan begrijpen.
Volgens recente voorspellingen van astrofysici zou het verdwijnen van de maan in één klap allerlei processen op aarde omgooien. Niet morgen, niet volgende week, maar stel je voor: je wordt wakker — geen volle maan, geen halve maan, niks. Hoe ziet onze wereld er dan uit?
De maan — meer dan nachtfotografie
Veel mensen associëren de maan vooral met romantische nachtelijke wandelingen langs de Amstel of spektakel in Vondelpark tijdens een supermaan. Maar de rol van de maan is een stuk fundamenteler:
- Zij zorgt voor eb en vloed (en dus voor het feit dat het strand in Scheveningen niet altijd overstroomt)
- Stabiliseert de aardas, waardoor seizoenen relatief stabiel blijven
- Heeft indirect invloed op het leven van dieren, oogsten en bijvoorbeeld migratiepatronen van vogels
Dus, geen maan — geen stabiele aarde. En ondanks dat ik soms denk dat zo’n verandering wel wat “spanning” aan de wereld zou geven, geven de effecten vooral hoofdpijn.
Geen maan, geen getijden: wat gebeurt er eigenlijk?
Getijden zijn in Nederland allesbehalve een grapje, zeker als je vlakbij zee woont. Zonder maan zou eb en vloed bijna verdwijnen — alleen de zon zou nog een beetje invloed hebben. Mijn collega uit Zeeland noemde het ooit “de doodsteek voor de Waddenzee”. Vogels verliezen foerageerplekken, vissen raken hun paaigebieden kwijt… Het halve ecosysteem zou instorten — kortom, de Waddenzee zoals we die kennen, bestaat niet meer. En dat allemaal — door één ontbrekende maan.
De aarde begint te wiebelen
De maan werkt als een soort “stabilisator” voor de aardas. Volgens NASA-onderzoek kan zonder de maan de hoek van onze aardas gaan variëren van 0 tot 85 graden. Dit betekent absurde schommelingen in het klimaat — misschien ooit palmbomen aan de Noordzee, misschien ijsbergen in Amsterdam. Ik ben benieuwd of de NS daar het spoor weer op orde krijgt — maar goed, da’s een ander verhaal.
Nachten worden écht donker (en saai)
Onlangs zei iemand in mijn volleybalgroepje: “De maan missen we pas als hij weg is”. Ze had gelijk. Zonder maan zouden nachten stukken donkerder zijn, sterrenkijken misschien nog mooier, maar heel veel dieren die zich oriënteren op maanlicht zouden de kluts kwijt raken. Nachtvlinders, vleermuizen en zelfs sommige vissen – chaos alom.
Zou het écht zo snel raken?
Wetenschappers zijn het eens: in één klap verdwijnen doet de maan niet — gelukkig maar. Maar het heeft me wel aan het denken gezet, vooral als ik met vrienden langs de grachten loop en de maan zie spiegelen in het water.
Natuurlijk zijn er nog honderd vragen: zou het leven zich aanpassen? Zou carnaval zonder getijden nog bestaan op Texel? Is zonsondergang op het strand nog magisch zonder maan — misschien, misschien niet.
Wat kun je ermee, behalve slapeloze nachten?
- Volg eens een vollemaanswandeling — gewoon omdat het kan
- Lees samen met je kinderen of vrienden over de invloed van de maan
- Spreek af tijdens de volgende supermaan — het kan zomaar een van de laatste zijn, je weet maar nooit
In ons groepsappje floepte laatst iemand eruit: “Zonder maan werkt m’n getijden-app niet meer.” Stelde ik me ineens voor — geen surfen, geen oesters rapen, geen eindeloze discussies over het weer. Geen idee of ik dat wel wil.
Dus… misschien moeten we de maan wat vaker bedanken. En als je morgen op de fiets naar huis rijdt onder grijs Nederlands wolkendek — kijk even of je haar nog ziet. want je weet maar nooit.
