Weet je dat één derde van alles wat wij eten, afhankelijk is van bijen? Ja — serieus. Zonder die kleine zoemers geen appels van de Albert Heijn, geen aardbeien op je ontbijt en geen honing in je thee. Op een borrel bij een vriend, die bijenimker is in Utrecht, vertelde hij me iets dat me nachten wakker hield. Stel je een Nederland zonder bijen voor… Klinkt als sciencefiction, maar biologen maken zich écht zorgen, en daar is een reden voor.
Bijen: onmisbare schakel in onze voedselketen
Bijen zijn niet alleen schattige beestjes die bloemen bezoeken — ze zijn de turbo van ons hele ecosysteem. Elke mierzoete aardbei, elke sappige appel… allemaal mede dankzij hun bestuiving.
En het gaat niet eens alleen om fruit. Groenten als courgettes, pompoenen, maar ook amandelen — in feite: duizenden gewassen die je elke week in de supermarkt tegenkomt. Mijn buurman, die toevallig bij Natuurmonumenten werkt, zegt: “Bijen zijn de stille werkers waar niemand écht bij stilstaat, tot ze er niet meer zijn.”
Het domino-effect van verdwijnende bijen
Meeslepender dan menige Netflix-serie. Want wanneer bijen verdwijnen, kost dat niet alleen bijen hun leven. Plots is er minder bestuiving, dus minder oogst. Het brengt hele voedselketens in het gedrang. Boeren in Brabant zagen het afgelopen voorjaar wel een kwart minder bloesems tot vrucht uitgroeien — toeval? Misschien, maar samen met onderzoek van Wageningen University zie je een patroon.
En ja, soms denk ik: “Is dit niet wat overdreven?” Maar als je het rapport van de Europese Commissie leest, zakt de glimlach van je gezicht. Bestuivers verdwijnen — en véél sneller dan vroeger.
Wat verliezen wij concreet?
- Hogere prijzen: Minder oogst betekent hogere supermarktprijzen.
- Verlies van variatie: Een schap vol saaie groente en fruit.
- Natuur uit balans: Andere dieren, zoals vogels, krijgen minder voedsel.
- Gezondheid in het geding: Minder groente/fruit = minder vitamines, meer ziektes.
In een groepschat met oude studiegenoten kwam dit ter sprake. Iemand zei: “Ach, dan halen we die voedingsstoffen toch uit supplementen?”. Maar zo werkt het niet. De natuur werkt niet per pilletje. Al zou dat soms wel handig zijn…
En hoe ernstig is het nu echt?
Misschien denk je: “Joh, die bijen komen vanzelf wel terug.” Nou, zo simpel is het niet. Het Wereld Natuur Fonds (WWF) meldde vorige maand dat in Nederland bijna 50% van de wilde bijensoorten met uitsterving wordt bedreigd. Eén op twee — dat is heftig.
Oorzaken? Pesticiden, minder bloemen, steeds meer tegeltuinen in onze wijken. Vorige week zag ik in ons dorp nóg een tuin volledig betegeld worden. Geen bloem meer te bekennen. Ja, lekker makkelijk onderhoud — maar niet voor de bijen.
Wat kun jij doen? (meer dan je denkt…)
- Plant lokale bloemen in je tuin of op je balkon — bijvoorbeeld klavers, korenbloemen, lavendel (doet het goed in Noord-Holland, weet ik uit ervaring).
- Verbied pesticiden in je eigen tuin — zelfs die “onschuldige” uit het tuincentrum.
- Koop lokale honing (De imker op de markt in Haarlem heeft topkwaliteit!)
- Praat erover — een buurman overtuigen om tegels los te trekken helpt écht.
Zelf twijfelde ik eerst of dat kleine strookje bloemen in mijn voortuin íets zou uitmaken. Maar deze zomer was het een komen en gaan van bijen. Wellicht gewoon geluk, maar het zag er vrolijk uit…
Blijft er hoop?
Absoluut — zolang we nu in actie komen. Het lijkt soms een druppel op de gloeiende plaat, maar als heel Nederland een meter tuin omspit, of in elk geval een paar bloemen zaait… wie weet. In ieder geval: de discussie mag niet stilvallen.
Hoe kijk jij hier tegenaan? Zie jij nog bijen in jouw buurt, of lijkt het ook minder te worden? Deel je ervaring hieronder — misschien ben ik te alarmerend, misschien overdrijf ik. Of misschien is het écht tijd om samen iets te doen… nou ja, zoiets dus.
