Stelt u zich eens voor: u loopt op de markt in Amsterdam, zoekt vertrouwde appels — maar ze zijn er niet. De druiven zijn weg, aardbeien ook. Zelfs gewone bloemen staan niet meer in de schappen. Klinkt als een dystopie uit een slechte sciencefictionfilm, toch? Toch hangt het lot van onze voedselvoorziening en biodiversiteit letterlijk aan een zijden draadje — of beter gezegd: aan bijenvleugels.
Waarom zijn bijen zo belangrijk (en wat merkt u ervan)?
In Nederland hoor ik het steeds vaker in de tuinvereniging: “De bijen zijn weer minder dit jaar.” Misschien klinkt het dramatisch, maar zonder bijen zou onze koelkast een stuk leger zijn. Wist u dat bijna 75% van de belangrijkste gewassen afhankelijk is van bestuiving? Bijen bestuiven tomaten, peren, courgette, bessen — vrijwel alles wat niet in de diepvries komt. Geen bijen betekent minder fruit, minder groenten, en ja, veel hogere prijzen op de markt.
Zelfs de bloemen die u op tafel zet — tulpen, zonnebloemen, lavendel — zouden verdwijnen of schrikbarend duur worden. Mijn buurvrouw (altijd in de weer met haar rozen) merkt het trouwens aan de kleine oogst en gekke vormen van haar bloemen. Toeval? Misschien. Maar de wetenschap denkt van niet.
Wat gebeurt er echt als alle bijen zomaar verdwijnen?
Het klinkt als een scenario uit een horrorboek: alle bijen dood, binnen een paar maanden. Op papier betekent het dit:
- Veel planten worden niet meer bestoven — dus geen nieuwe vruchten meer.
- Boeren moeten handmatig of met dure technologie bestuiven (in China doen ze dat nu al met kwastjes voor peren — mijn collega dacht dat het een grap was, maar het gebeurt echt).
- 90% (!) van onze appels, kersen, blauwe bessen en courgettes raakt direct bedreigd.
- Zuivelprijzen stijgen, omdat er minder klaver en lupine is voor koeienvoer.
- Natuur en landschap veranderen — minder variatie, minder gezoem in het voorjaar.
Het is een kettingreactie die ook de vogels en insecten raakt die afhankelijk zijn van bestuivende planten. Misschien denkt u: “Ach, vliegen en hommels nemen het wel over.” Maar — en dat las ik afgelopen maand in het NRC — zij kunnen het werk van bijen niet aan. Het volume is simpelweg te groot…
Kan Nederland wel zonder bijen?
Oké, ik geef toe: er blijven wat voedselgewassen over (granen, aardappels, rijst), maar die zijn grotendeels windbestuivers. De lokale supermarkten zouden veranderen in een soort Oostblok-winkel uit de jaren 80. Voedselimport zou veel duurder worden. Biologen zeggen dan: “De natuur vindt altijd een weg”, maar zelfs in het Westland, waar we alles onder glas telen, zijn nu handbestuivers nodig.
Vorige week hoorde ik in het radioprogramma “Vroege Vogels” een imker uit Utrecht: “Zonder bijen staat het hele systeem stil.” Misschien wat zwartgallig, maar feit blijft — ons menu zou schrikbarend saai worden. En bloemen cadeau doen met Pasen? Vergeet het maar.
Wat kunt u zelf eigenlijk doen?
- Plant bijvriendelijke bloemen in de tuin of op het balkon: lavendel, krokus, phacelia.
- Zet een schaal water met steentjes buiten (bijen drinken ook!)
- Gebruik geen pesticiden — of kies bio-alternatieven
- Koop honing en producten bij lokale imkers (die weten vaak alles over de stand van de bijenvolken in de buurt)
- Stimuleer buren en vrienden om hetzelfde te doen — in onze straat werkt mond-tot-mond reclame verrassend goed
Heel eerlijk: ik weet niet of we het tij nog kunnen keren — al zijn er natuurlijk hoopvolle verhalen. Maar één ding is zeker, het proberen waard is het wel, zeker als u nog een beetje variatie op uw bord wilt.
In ieder geval — nu u het weet, misschien morgen toch eens een zakje bloemzaad meenemen. Of gewoon even stilstaan bij de volgende bij die u in de tuin ziet. Want uiteindelijk is het gemakkelijker om een toekomst mét bijen te hebben, dan te leven zonder.
In ieder geval: wat denkt u? Maakt u zich zorgen? Of is het volgens u allemaal overdreven? Laat gerust een reactie achter — of vraag het eens in uw buurtapp. In dit soort dingen is iedereen expert, of toch bijna…
