Stel je voor: je oma vertelt over haar kindertijd, toen ze zonder morren met kapotte knieën naar huis fietste. Maar als je zelf een splinter hebt, wil je het liefst meteen een paracetamol. Herkenbaar? Het lijkt wel alsof pijn tegenwoordig anders “voelt”. Nou, daar zit meer waarheid achter dan je denkt — en wetenschap heeft interessante verklaringen.
Onze pijngrens is geen vast gegeven
Bijna iedereen denkt erbij niet na: pijn is pijn, toch? Toch wijst onderzoek uit dat onze persoonlijke en maatschappelijke context enorme invloed heeft. Trouwens, onlangs in ons werk-koffiehoekje — collega’s klaagden weer over “lage pijngrens” bij jongeren. Dat zette mij aan het denken: meten we dat eigenlijk niet met een ouderwetse meetlat?
- Biologisch: De gevoeligheid van onze zenuwen kan door genen licht verschillen, maar dat verklaart maar een klein deel.
- Psychologisch: Opvoeding, taal (hoe praten je ouders over pijn?), zelfs je stemming spelen een rol.
- Samenleving: In de jaren ‘60 werd “doorbijten” geprijsd. Nu is pijn erkennen en delen juist normaal. Niet persé slecht — maar wel anders.
De rol van cultuur (en social media, laten we eerlijk zijn…)
Wie ooit met familie uit Brabant en Limburg aan tafel zat, weet: pijn wordt niet overal hetzelfde beleefd. Cultuur beïnvloedt onze pijntolerantie, maar ook onze bereidheid hulp te zoeken. Op social media zie ik jongeren soms hun blessures uitgebreid delen — vroeger ondenkbaar. Mijn buurman (60+) zegt altijd: “Wij vertelden vroeger niks, je moest niet zeuren.” Misschien overdreven, maar het idee blijft hangen.
Technologie, voeding en… minder beweging?
Volgens een artikel dat ik vorige maand las in NRC, zijn onze lichamen minder gewend aan fysieke belasting dan vroeger. Minder zwaar werk, vaker auto dan fiets — daar wordt je lijf “comfortabeler” van. Maar, zegt de fysiotherapeut uit mijn sportclubje: “Juist daardoor voel je pijn sneller en heftiger.” Is dat erg? Niet direct, maar het maakt onze ervaring wel anders.
Voeding speelt een rol, al is het lastig te bewijzen. Sommige wetenschappers wijzen op meer bewerkte voeding en minder omega-3’s — kan invloed hebben op ontstekingen, dus ook op pijn. Maar misschien is dat theorie, wie zal het zeggen…
De wetenschap: pijn is óók wat je er zelf van maakt
Onderzoekers van het Radboudumc ontdekten vorige maand dat pijnervaring voor de helft ‘tussen de oren’ zit (bron: Medisch Contact, maart 2024). Verwachtingen, angst, aandacht — alles stuurt je zenuwstelsel. Dus als jouw grootouders minder piekerden óf minder aandacht aan hun pijn gaven, voelt dat misschien ‘stoerder’, maar is het niet altijd een voordeel.
Andersom: nu is er meer oog voor chronische pijn en burn-out. Dat levert soms betere zorg op. Maar kan er ook toe leiden dat we bewuster zijn van ons ongemak. In het Parool stond een artikel over jonge Amsterdammers met “overprikkeling” en “kantoorzitpijn” — iets wat twintig jaar terug nauwelijks werd benoemd.
Wat kun je er zelf mee?
Eigenlijk meer dan je denkt. Mijn moeder zweert bij een wandeling als pijnstiller, mijn fysiotherapeut bij krachttraining. Belangrijkste: luister naar je eigen lichaam, maar blijf niet hangen in vergelijken. Misschien helpt het om minder te focussen op pijn — en af en toe eens niet te Googelen bij elke klacht… al doe ik het stiekem natuurlijk gewoon wel.
- Praat erover: Ontdek hoe anderen pijn beleven — je staat versteld van de verschillen.
- Beweeg regelmatig: Zelfs een korte wandeling, zoals mijn buurvrouw elke avond doet, kan wonderen doen voor je pijngrens.
- Let op voeding: Probeer onbewerkte producten, wat extra vette vis, desnoods gewoon de Hollandse hutspot — kleine verbeteringen tellen echt.
Kortom: onze ervaring van pijn is in beweging — door cultuur, technologie, voeding, alles eromheen. Misschien voelen we pijn echt anders dan onze grootouders, misschien ook niet. In ieder geval praten we er nu gewoon open over. En dat is ook wat waard, toch?
Hoe kijk jij hiertegenaan? Deel je gedachten in de reacties — of vertel eens wat je oma vroeger over pijn zei. In ieder geval: sterkte met die splinter.
