Stelt u zich eens voor: u wordt wakker, de gordijnen schuiven automatisch open, de koffie ruikt al als u de woonkamer inloopt. Alles lijkt ideaal — maar wat als dit comfort een verborgen prijs heeft? Die vraag kwam recentelijk op in onze buurtapp, en eerlijk? Ik wist eerst niet wat ik ermee aan moest. Toch duiken er steeds meer geluiden op dat te veel ‘slim’ niet per se gezond is… Het is tijd om te onderzoeken wat daar nu van klopt.
De schaduwkant van smart living
De afgelopen jaren leek het onmogelijk om een huis te kopen zonder meteen een slimme thermostaat, beveiligingscamera of robotstofzuiger erbij. Mijn collega uit Utrecht grapte laatst: “Zelfs onze kat kan straks de verlichting bedienen.” Het klinkt als vooruitgang, maar nieuwe onderzoeken van de TU Delft en het Radboudumc zetten daar vraagtekens bij. Volgens enkele publicaties (bijvoorbeeld in NRC, februari dit jaar) kan een overdaad aan huisautomatisering juist stress, verminderde mobiliteit en zelfs slechtere slaapkwaliteit veroorzaken.
- Beweging: Het simpele feit dat je minder vaak opstaat om iets handmatig te doen — licht uit, raam openen — zorgt dat je lichaam minder geactiveerd blijft. Dat merk ik zelf: vroeger liep ik veel vaker even heen en weer na het eten.
- Slaap: Slimme speakers en appjes om alles te bedienen houden je ‘s avonds langer bezig. Hersenonderzoek laat zien dat fel schermgebruik na 21:00 jouw melatonineproductie omlaag haalt. Geleerd van mijn buurvrouw, een huisarts in Leiden.
- Stress: Een onverwachte pushmelding “Onbekende beweging waargenomen” als je zelf thuis bent — dat kan je hartslag stiekem flink omhoog jagen.
Hoe technologie je afhankelijk maakt
Het klinkt misschien overdreven, maar een maand of twee geleden was er een landelijke storing bij een bekende slimme apparaten-fabrikant (u raadt vast welke). Bij mij thuis bleven de lampen om 01:00 uur knipperen, in Haarlem zaten mensen letterlijk in het donker. Totale paniek in de WhatsApp-buurtgroep. Wat je dan merkt? We kunnen soms minder zonder die tech dan we toegeven. Zelf moest ik gewoon op zoek naar een ouderwetse kaars — had ik die nog wel?
Is minder ‘slim’ gezonder? (Misschien…)
Er zijn onderzoeken die wijzen op een verband tussen verminderd fysiek huiselijk werk en het stijgen van, ja echt, hart- en vaatziekten. Tuurlijk, dan denk je: onzin, maar — een studie uit Zweden (2023, Linköping Universiteit) laat een lichte stijging zien bij mensen die meer dan zes slimme apparaten thuis hebben. Of dat toeval is? Wie weet, maar het zet wel aan tot nadenken. Mijn moeder zei vroeger altijd: “Wat je zelf doet, onthoudt je lichaam.” Nu snap ik beter wat ze bedoelde.
- Laat kleren drogen aan een rek, pak soms de gewone stofzuiger.
- Zet pushnotificaties uit, vooral ‘s avonds.
- Gebruik slimme verlichting alleen waar nodig — bijvoorbeeld in gangen of bij de voordeur.
Het is geen pleidooi tegen technologie, hoor. Ik vind gemak óók fijn. Maar misschien moeten we soms wat vaker ouderwets handelen. Je benen, je ogen en je hoofd kunnen dat best waarderen — hoewel ik niet zeker weet of het iedereen raakt. In ons vriendenkring zegt de helft: “Zolang de wifi het maar doet.” Tja, zo zie je maar…
Wat nu: volledige off grid?
Natuurlijk verwacht niemand dat iedereen z’n huis weer helemaal ‘dom’ maakt. Maar wat bewustzijn kan geen kwaad. Vraag jezelf één simpele vraag: hoeveel apparaten laat ik stiekem m’n ritme bepalen? En wat zou er gebeuren als alles uitvalt? Zelf probeer ik minstens één dag per week zonder apps de dag te starten. Aanrader, tenzij je de vaatwasser mist — dan moet je even doorbijten.
In het algemeen… het blijft lastig: comfort versus gezondheid. Ik ben benieuwd hoe jullie hiermee omgaan. Laat vooral een reactie achter hieronder — of stuur het artikel door aan die éne kennis die nooit zonder spraakassistent wil!
