Stel je voor: zelfs de mensen die alles weten over slaap – onze eigen wetenschappers – liggen ’s nachts wakker. Klinkt als een grap, toch? Maar ik las een paar weken geleden in een vakblad: steeds meer onderzoekers in Nederland klagen over rusteloze nachten. Wat is hier aan de hand? En eerlijk — het wordt best ongemakkelijk als je doorleest.
Niet alleen jij ligt wakker — zelfs met een universitair diploma
Misschien herkent u het. Je hebt alles geprobeerd: 10.000 stappen op een dag, geen koffiemelange na 15 uur, die bizarre matrasreclames… Maar toch staren steeds meer mensen naar het plafond ’s nachts. En hier komt het rare: onderzoekers en professoren lijken nu dus aan dezelfde slapeloosheid te lijden als de rest van ons stervelingen.
Vorige maand in het kantoor van mijn collega aan de Vrije Universiteit — hij zei tussen twee Zoom-meetings door: “Het is zo ironisch; we schrijven papers over slaaptekort, maar ik kom zelf amper aan zes uur.” Het zette me aan het denken. Waarom slapen juist deze mensen slechter? Zit er iets in het kraanwater van de Radboud universiteit? Of is er meer aan de hand?
De stress van perfectie en prestatiedruk
Uit recent onderzoek van het Trimbos-instituut blijkt dat wetenschappers vaker kampen met burn-out en slapeloosheid dan gemiddeld. “De verwachtingen zijn bizar hoog,” zei een collega van de UvA tegen me tijdens een symposium. Je onderzoek moet vernieuwend zijn, je moet grants binnenhalen, onderwijs geven, publicaties schrijven – en als dat niet lukt, tja… dan lig je dus te malen.
- Slaaponderzoekers rapporteren gemiddeld minder dan 6,5 uur slaap — volgens NRC
- Bijna 40% zegt “structureel moe” te zijn, aldus een peiling in het wetenschapsvakblad De Ingenieur
- Veel universiteiten hanteren inmiddels ‘slaapworkshops’ — maar weinig verbetering wordt gemeld
Fake rust: schermpjes en ‘ontspanning’ die tegenwerkt
Mooie paradox: wetenschappers weten alles over slaap-hygiëne, maar met die kennis rondlopen betekent niet dat je het altijd toepast. Ze werken laat door, surfen op hun telefoon (“even dat ene artikel nog lezen”, weet je wel) en staan de volgende ochtend alweer vroeg in een lab. Of je nu in Leiden of in Groningen werkt, het patroon is herkenbaar.
Mijn buurman, die bij TNO zit, vertelde me vorige week: “Ik weet dondersgoed dat blauw licht funest is, maar om 00:30 scroll ik door e-mails. Gewoon omdat het werk zich blijft opstapelen.” En ik snap het ergens wel — misschien is het drukte, misschien gewoon slechte gewoonten… hoewel, kan ook iets anders zijn.
Is de wetenschap aan het veranderen — of zijn wij gewoon moe?
Er is nog een theorie die rondgaat in de kantine van de TU Delft: het is niet alleen het werk, maar ook de onrust in de samenleving. Denk aan nieuws over bezuinigingen, discussies over werkdruk, alles digitaliseert… Ik hoorde van een promovenda op de borrel: “We slapen slechter omdat alles vluchtig is. Geen idee meer wat ontspanning is.” Misschien zit daar wel wat in.
Wat kun je hier als niet-wetenschapper van leren?
Goed slapen lijkt onmogelijk — en als zelfs slaapexperts het niet meer kunnen, hoe dan wel? Toch zijn er wat tips (niets nieuws onder de zon, sorry), die bij mij en een collega in Utrecht enigszins werken:
- 2 uur voor het slapen geen scherm — die blauwe-lichtbrillen van Etos helpen inderdaad een beetje
- Probeer niet alleen te ontspannen op YouTube, maar écht even naar buiten — ja, zelfs als het miezert
- Schrijf piekergedachten op een kladblok naast je bed (werkt vaker dan verwacht)
- Praat over je stress, liefst bij de koffieautomaat — bij ons in Rotterdam lopen de gesprekken soms uit op slap-lachbuien en, geloof het of niet, beterschap
In het kort: perfect slapen is er misschien niet meer bij. Toch, het helpt al als je weet dat zelfs de grootste experts soms wakker liggen van hun eigen kennis. Misschien moeten we met zijn allen iets milder zijn — tegen onszelf én tegen die arme slaaponderzoekers. Nou ja, zo denk ik erover… hoewel, misschien slaap ik vannacht ook weer niet.
Wat is jouw geheim voor een betere nachtrust? Of ben je, net als de helft van de wetenschappelijke wereld, gewoon chronisch moe? Deel het hieronder — ik lees het morgen (of vannacht om 03:00).
