Je kent het gezegde vast wel: “huilen krokodillentranen”. Maar wist je dat krokodillen écht tranen kunnen laten tijdens het eten van hun prooi? Niet alleen iets uit de spreekwoordenkast van je opa — het gebeurt dus echt. Toen ik dit laatst in een oude editie van Quest las, zat ik toch even raar te kijken. Best raar: een roofdier dat huilt terwijl het een prooi verorbert. Waar komt dat vandaan? En vooral — zijn die tranen oprecht?
Wat zijn krokodillentranen eigenlijk?
Voordat we in de wetenschap duiken: wat bedoelen we eigenlijk met “krokodillentranen”? In de volksmond betekent dit nep-emoties tonen, medelijden veinzen — net als die ene collega die altijd alles betreurt, maar nooit verandering voorstelt. Toch zijn die beroemde tranen niet uit de lucht gegrepen.
Wat zegt de wetenschap?
Ongeveer twee jaar geleden zag ik een documentaire op NPO over reptielen waarin een bioloog uitlegde dat krokodillen tijdens het eten opvallend vaak tranen produceren. Geen toeval, zo vertelde hij — daar zit een fysiek proces achter. Niet alleen wetenschappers uit Leiden, maar ook die van Florida hebben het onderzocht.
- Fysiologisch effect: Tijdens het kauwen op vlees knijpt de krokodil zijn kaakspieren samen, waardoor de traanklieren automatisch geprikkeld worden.
- Verdamping en bescherming: Met al dat schuren en sleuren aan een prooi kunnen de ogen droog worden — tranen werken dan als een soort natuurlijke vochtinbrengende crème (ja, ook krokodillen hebben zo hun beauty secrets).
- Niet uit verdriet: Er is geen sprankje bewijs dat krokodillen spijt hebben van hun lunch, mocht je dat denken.
Het lijkt dus vooral praktisch — een side effect van hoe hun kop en spieren werken. En hoewel het romantisch klinkt dat ze huilen om het leven van hun prooien, kunnen we dat idee toch maar schrappen. Mijn moeder zou zeggen: “Krokodillen huilen alleen voor zichzelf”. En zo is het eigenlijk ook.
Is dit uniek voor krokodillen?
Niet helemaal! Aligators vertonen soms vergelijkbaar gedrag, maar bij hen zie je het minder vaak. Mijn buurman — fanatiek reptielenhouder — merkte laatst tijdens het voeren van zijn jonge kaaiman op dat het dier “maar een beetje vochtig werd rond de ogen, niet écht tranen”. Misschien een dom detail, maar ik vond het dus best geinig om te horen.
Kun je krokodillentranen herkennen?
Nou, als u ooit in Blijdorp of Artis in de krokodillenkooi kijkt, is de kans klein dat u daadwerkelijk de tranen ziet rollen. Meestal zijn het kleine druppeltjes, soms haast niet zichtbaar door het water. Toch — en dit is echt zo — hebben wetenschappers in Florida video-opnames gemaakt tijdens het voeren, waar je de druppels langs hun ogen ziet lopen.
Het verschil met menselijke tranen? Waar wij huilen uit verdriet of blijdschap, zijn krokodiltranen puur technisch. In het Engels noemen ze het ‘lachrymation’. Maar daar krijgt niemand koude rillingen van.
Wat betekenen krokodillentranen voor ons?
Eerlijk: dat spreekwoord blijft lekker hangen — zelfs als de feitelijke emotie ontbreekt. Iedereen kent wel iemand die “krokodillentranen” huilt (ik zal verder geen namen noemen). En toch, als u dit verhaal de volgende keer bij een borrel deelt, kunt u erbij zeggen: het is niet zo oneerlijk als het klinkt — het is gewoon biologie, geen theater.
In het kort: krokodillen huilen heus niet van spijt om hun maaltijd, maar hun tranen hebben wél een duidelijke functie. Het houdt de ogen schoon, vochtig en beschermd tijdens die wilde etentjes. Of ik er wat van kan leren? Misschien: soms zijn tranen praktischer dan ze lijken.
Heeft u ooit zelf krokodillen in het echt gezien? Of tranen opgemerkt bij andere dieren? Deel gerust uw verhalen — ben benieuwd of ik echt de enige ben die hierop let, of dat het gewoon… iets is wat iedereen stiekem fascinerend vindt.
