Stel je voor: je spreekt af om acht uur ‘s avonds, iedereen knikt – en om kwart voor negen is er nog geen kip. In Nederland zou het reden zijn voor lichte paniek en ongemakkelijke appjes. Maar in Brazilië? Niemand maakt zich druk. Het klinkt bizar, maar deze relaxte benadering van tijd is daar de standaard. Hoe werkt dat precies, en heeft het misschien ook voordelen?
Kort door de bocht: “Brasiliaanse tijd” bestaat echt
Ooit een Brazilian ontmoet die écht op de afgesproken tijd binnen kwam lopen? Grote kans van niet. In São Paulo vertelde mijn vriendin laatst: “Als we om negen uur zeggen, bedoelen we meestal half tien.” Mijn buurman (half Braziliaan trouwens) maakt soms grappen over zijn ‘ingebouwde vertraging’. Gek genoeg kijkt niemand daar raar van op – wachten hoort er nu eenmaal bij.
Waarom zijn Brazilianen altijd te laat?
Er zijn talloze redenen te bedenken – sommige klinken logisch, andere bijna als een cultuurschok. Een paar opvallende punten:
- Sociaal eerst, schema’s later. Tijd is in Brazilië minder strak geregeld. Het is belangrijker dat iedereen zich comfortabel voelt dan dat het precies acht uur is. Mijn collega uit Rio vertelde laatst: “We willen de sfeer niet opjagen.”
- Verkeer is een ramp. Vooral in steden als São Paulo of Rio is stipt op tijd komen bijna onmogelijk. Files waar je u tegen zegt… Ik snap best dat je dan wat speling neemt – al vraag ik me af of dat het altijd verklaart.
- Familiecultuur en spontaniteit. Afspreken draait om samenzijn, niet om een strakke planning. Daardoor duren bijeenkomsten vaak onverwacht lang. Gisteren nog appte een Braz-Familie-vriend dat hij ‘ietsje later’ was – werd uiteindelijk anderhalf uur.
Is het asociaal of gewoon relaxed?
Veel Nederlanders fronsen hun wenkbrauwen bij het idee van ‘opzettelijk’ te laat komen. Voor ons wil op tijd zijn ook iets zeggen over respect. Maar in Brazilië ziet men het eigenlijk als ‘persoonlijker’: je focust op het moment en minder op regels. Hoewel, misschien heb ik ook gewoon te veel Nederlandse punctuele genen…
Wat kun je daarvan leren?
Op kantoor bespreken we dit soms. Toegegeven: als je moet samenwerken met Braziliaanse collega’s, zijn er wat valkuilen. Maar ook verrassend veel voordelen:
- Minder stress. Niet direct in paniek schieten als iemand later is – dat kan ontzettend bevrijdend zijn.
- Soepele omgang met onverwachte situaties. Brazilianen schakelen soepel, zelfs als de planning in de soep loopt. Misschien kunnen wij daar wat van leren?
- Focussen op de relatie – niet de klok. Soms vergeet je dat samenzijn belangrijker is dan een strakke agenda. Mijn moeder zegt altijd: “Een beetje laten sudderen is soms het lekkerst.”
Praktische tips als je een afspraak met een Braziliaan hebt
Dit kreeg ik ooit als advies van een expat in Recife (en het werkt echt):
- Spreek altijd een fictief vroeger tijdstip af. Wil je dat het om acht uur begint? Zeg half acht.
- Wees zelf flexibel. Plan er marge omheen en neem wat te lezen of luister een podcast op je telefoon.
- Toon begrip. Je hoeft niet alles te begrijpen, een glimlach doet wonderen. In het ergste geval blijft de sfeer ontspannen.
En als je het overloopt… Tja, je went er aan of je geraakt gefrustreerd. Maar ik ben er nog niet helemaal uit wat beter is, eigenlijk. In ieder geval: het is geen echte disrespect – gewoon een andere mindset.
Tot slot: misschien missen wij iets?
Dus volgende keer dat je op een Braziliaan wacht, probeer het eens niet zo zwaar op te nemen. Misschien hebben zij het bij het juiste eind – en rennen wij gewoon te hard achter de klok aan. En wie weet, als je je openstelt voor een beetje vertraging, zie je zelf de charme ervan in. In ieder geval, het geeft je tijd om nog een kop koffie te halen… of een stukje pão de queijo, als je geluk hebt.
Hoe ga jij om met “Braziliaanse tijd”? Laat een reactie achter hieronder – ik ben benieuwd naar jullie verhalen!
