Vorige week struikelde ik over een bizar nieuwsbericht — astronauten maken zich ineens opvallend druk over ruimtepuin. Wat is er veranderd? Ruimtevaart leek altijd iets voor dromers en tech-nerds, maar nu zeggen zelfs serieuze types van ESA en NASA dat de situatie dit jaar helemaal anders is geworden. Volgens mijn collega, die vroeger stage liep bij ESTEC in Noordwijk, hangt er “iets dreigends in de lucht”. En ik geef toe: ik schrok ook een beetje.
Ruimtepuin: het onzichtbare gevaar boven Nederland
Laten we eerlijk zijn — in Delft of Groningen denkt haast niemand na over alle rommel die boven ons hoofd zweeft. Toch registreerde de TU Delft onlangs een “ruimtelijk alarm” over het groeiende aantal kleine brokstukken die met duizenden kilometers per uur rondrazen. Om je een idee te geven: een moertje van 1 centimeter kan bij een botsing net zo veel schade aanrichten als een granaat. Op school leerde ik dat er wat “oude raketonderdelen” boven cirkelen, maar wat ik niet doorhad — in 2025 is het aantal puinobjecten bijna verdubbeld ten opzichte van vijf jaar geleden.
Waarom ineens die paniek? Nieuwe ontwikkelingen in 2025
- Snelle groei van mini-satellieten. Je merkt het niet direct, maar door de explosie van kleine commerciële satellieten — vaak gelanceerd door bedrijven als SpaceX en het Engelse OneWeb — is de kans op een serieuze botsing letterlijk verdubbeld. M’n neef werkt bij een datacenter bij Schiphol: daar draaien enorme rekensystemen alleen al om álle objecten te volgen.
- Kettingsreacties zijn geen sciencefiction meer. Eerlijk, ik dacht altijd dat rampfilms overdreven waren, maar nieuwe modellen van het KNMI tonen aan dat één botsing tussen twee stukken puin zo een lawine-effect kan veroorzaken. Het Kessler-syndroom — misschien ooit van gehoord? — wordt nu echt in spreadsheets meegenomen bij serieuze risicoanalyses.
- Meer bemande missies in LEO (lage baan). Naast grote jongens als NASA zijn het vooral bedrijven zoals Axiom Space die bemande modules richting ISS sturen. Des te meer mensen, des te groter de schrik als er plots een waarschuwing binnenkomt.
Hoe groot is het risico, eigenlijk?
Goed, tot nu toe klinkt het allemaal nogal abstract. Maar als ik de rapporten van ESA erop nasla — en geloof me, ze zijn niet vrolijk — blijkt bijvoorbeeld dat er in mei bijna een evacuatie plaatsvond op het ISS omdat een brokstuk van een oude Sovjetsatelliet gevaarlijk dichtbij kwam. M’n buurvrouw, werkzaam bij TNO, vertelde dat een simpele afwijking van een paar seconden al het hele ruimteprogramma kan laten ontsporen. Klinkt overdreven? Misschien. Maar toch…
Kunnen we er iets aan doen?
Gelukkig wel — hoewel het een beetje voelt als dweilen met de kraan open. Dit zijn een paar stappen die nu wereldwijd genomen worden:
- Actieve verwijdering van puin. Nederlandse bedrijven als ClearSpace plannen al missies om echt brokstukken ‘uit de baan te vegen’. Of het voldoende zal zijn… daar verschillen de meningen nogal.
- Betere voorspellingen en waarschuwingen. De nieuwe Radboud-universiteitstelescoop kan bijvoorbeeld objecten kleiner dan 5 centimeter spotten. Dat haalt de adrenaline er nog niet helemaal uit, maar het helpt.
- Internationale afspraken — ooit? In het ‘ruimtepuin-verdrag’ dat nu op tafel ligt in Brussel zou kunnen staan dat elke lancering verplicht moet meebetalen aan opruiming. Mijn moeder lachte: “Eerst zien, dan geloven.”
Dus: reden tot paniek?
Misschien klinkt het allemaal teveel als een doemscenario. Maar feit is — het gesprek over ruimtepuin is ineens hard gegaan. Zelfs op verjaardagen in Rotterdam komt het nu weleens voorbij. Of wij op aarde hier direct last van gaan krijgen, weet ik niet zeker. Maar als je in 2025 bij Sterrenwacht Leiden naar boven kijkt, realiseer je je opeens hoeveel puin er tussen de sterren zweeft. In ieder geval is het geen sci-fi meer. In ons werkoverleg van gisteren was de conclusie: “Blijf kijken, want het kan ineens misgaan.” Kun jij nog rustig slapen onder deze ruimte-bende?
Zin om erover te praten? Deel je mening hieronder — of vraag eens rond bij je eigen buren. Misschien weten zij meer dan wij…
