Wist je dat één handgebaar een wereld van verschil kan maken tijdens je reis naar een Arabisch land? Het klinkt bijna te simpel, maar dit detail kan bepalen of je als respectvolle reiziger wordt gezien — of in lastige situaties belandt. Op Schiphol hoorde ik toevallig een anekdote van een stewardess die, dankzij één verkeerde beweging met haar hand, een hele discussie met de douane moest voeren. Grappig, als je thuis bent — spannender, als je er zelf staat.
Handgebaren: meer dan je denkt
In Nederland gebruiken we onze handen om te wijzen, te zwaaien — soms zelfs om een fietser de weg te versperren. Maar in veel Arabische landen betekenen bepaalde gebaren iets heel anders. Mijn collega van het kantoor in Rotterdam vertelde nog vorige maand dat hij bijna in de problemen kwam in Marrakech, simpelweg omdat hij – zonder het te weten – het verkeerde gebaar maakte bij het bedanken.
Het specifieke gebaar: Niet wijzen, maar hele hand
Stel: je wilt iemand de weg wijzen, een gerecht in een restaurant aanwijzen, of zelfs een souvenir kopen op een markt in Dubai. Onze standaardreactie is direct wijzen met de wijsvinger. In de Arabische wereld wordt dat als onbeleefd, soms zelfs denigrerend ervaren.
- Wil je iets of iemand aanwijzen? Gebruik dan je hele hand – met open handpalm naar boven, vingers samen. Maak een klein, vloeiend gebaar. Niet te plotseling.
- Nooit de wijsvinger afzonderlijk gebruiken – dat kan overkomen als een agressieve of zelfs beledigende actie
- Dit geldt niet alleen voor Marokko of de Emiraten, maar praktisch overal: Egypte, Jordanië, Libanon… Zelfs in vakantieresorts spelen deze ongeschreven regels soms een rol
Ik vond het in het begin een beetje overdreven — hoewel eerlijk gezegd, wie bepaalt wat overdreven is? Uiteindelijk is reizen niet alleen koffers pakken, maar ook een andere cultuur respecteren. Mijn buurman, die jaren in Oman heeft gewerkt, vertelde dat juist deze kleine dingen bepalen hoe je contact hebt met de locals.
Voorbeelden uit het dagelijks leven
– In een luxe souk in Abu Dhabi wees een vriend van mij zonder nadenken een horloge aan. De verkoper fronste, reageerde afstandelijk en het gesprek eindigde abrupt.
– Op de avondmarkt in Fes gebruikte ik, nog niet helemaal wakker, mijn vinger. De verkoper bleef glimlachen, maar naast mij hoorde ik later een opmerking in het Arabisch die, volgens mijn Marokkaanse kennis, alles behalve vriendelijk was.
– Op een cursus “interculturele communicatie” van mijn vorige werkgever zat een hoofdstuk over precies dit verschil. Kennelijk zijn Nederlanders berucht vanwege het nonchalant wijzen — geen idee dat het voor ongemak bij de ander kan zorgen.
Praktische tips voor reizigers
- Observeer: kijk hoe locals met elkaar omgaan en kopieer hun non-verbale gedrag
- Gebruik je open hand als je iets wilt aanwijzen of overhandigen
- Vermijd gebaren die in Nederland normaal zijn, zoals het OK-teken (duim en wijsvinger samen) — dat kan elders iets heel anders betekenen
- Bedenk: glimlachen en een lichte buiging maken vaak meer indruk dan welk gebaar dan ook
- Twijfel je? Gewoon vragen. Serieuze vraag levert vaak een goed gesprek op
Natuurlijk, misschien werkt dit niet voor iedereen — cultuur blijft mensenwerk, geen exacte wetenschap. En soms reageert iemand juist positief op jouw pogingen om je aan te passen, hoe ongemakkelijk dat ook voelt… Zoals mijn moeder altijd zegt: “Beter dat je je best doet, dan dat je je ongemakkelijk opstelt.” Er zit wat in.
Waarom doet het ertoe?
In een tijd waarin reizen goedkoper en spontaner lijkt dan ooit, vind ik het belangrijk dat we niet alleen als toeristen, maar ook als gasten gezien worden. Zoiets triviaals als een handgebaar – klinkt bijna als iets uit een slechte cursus, maar het maakt wel degelijk verschil. Zelf probeer ik er sinds een paar jaar standaard op te letten — hoewel, soms betrap ik mezelf nog steeds op het oude automatisme. In ieder geval merk ik dat mensen net iets vriendelijker reageren als ze je zien meedoen met hun gewoonten. En dat is toch uiteindelijk waar reizen om draait, toch?
Tot slot
In het kort: één simpele aanpassing — de hele hand gebruiken in plaats van je wijsvinger — kan je ongemak, schaamte of zelfs flinke problemen besparen. Volgende keer dat je in een Arabisch land bent, geef jezelf dat kleine duwtje in de juiste richting. Deel vooral je eigen ervaringen hieronder — misschien heb je wel een heel ander verhaal… In ieder geval, fijne reis!
