Weet je nog hoe het was om ergens te verdwalen zonder Google Maps? De afgelopen weken had ik het er met een collega over — zelfs kinderen weten tegenwoordig niet meer wat een telefooncel is. Maar stel je voor dat we het over 2000 jaar terug moeten zoeken: hoe losten de Romeinen hun communicatieproblemen op – zonder internet, wifi of 5G? het antwoord is eigenlijk veel creatiever dan je misschien denkt.
Van berichten per duif tot graffititeksten
Eerlijk is eerlijk — soms denk ik dat we tegenwoordig te afhankelijk zijn van onze smartphones. In de Romeinse tijd was communicatie geen kwestie van een paar drukken op een scherm. Die gasten (en dames trouwens) moesten behoorlijk vindingrijk zijn.
- Boodschappen per koerier: De Romeinen hadden snelle paarden en betrouwbare koeriers – een soort Uber, maar dan met sandalen.
- Rooksignalen en fakkels: Je moest er maar op vertrouwen dat de buurstad snapt wat je bedoelt als je in de nacht met vuur zwaait…
- Graffiti: Serieus, graffiti in Pompeï bevat berichten als “Gaius was hier” of zelfs lokale roddels. Eigenlijk de eerste social media, zonder emoji’s.
- Duivenpost: Oké, misschien klinkt het wat Tolkien-achtig, maar postduiven waren in die tijd echt high-tech.
niet alles werkte altijd vlekkeloos. Mijn buurman uit Leiden vertelde ooit dat hij als kind nog een brief per postduif kreeg op een schoolkamp – duidelijk een ode aan de Romeinse tradities, zei hij.
De verborgen kracht van amphitheaters en fora
Communicatie liep niet alleen via berichten, maar ook via gebeurtenissen en openbare plekken. theaters zoals het Colosseum waren de “Instagram live” van toen — als iets van nationaal belang was, hoorde je het daar als eerste. Vergaderingen op fora: daar gebeurde alles offline, soms tot diep in de nacht. beetje alsof je in de Jumbo keihard het laatste nieuws staat te bespreken. Dat mis ik soms wel.
En dan waren er nog speciale herauten — mensen die rondliepen om nieuws om te roepen. Je moest ze wel vertrouwen, natuurlijk. Hoewel, misschien werkte dat toen betrouwbaarder dan sommige Telegram-kanalen vandaag de dag…
Wat kunnen we leren van Romeinse communicatie?
- Creativiteit: Soms werkt een handgeschreven bericht of spontane ontmoeting echt beter dan een appje.
- Vertrouwen op de ander: Zonder internet was contact altijd een risico — je moest leren wachten en soms werd het bericht onderweg zelfs aangepast.
- Sociaal contact als basis: Veel nieuws hoorde je op het marktplein, niet via een pushmelding.
Vorige maand betrapte ik mezelf erop dat ik een verjaardagskaart schreef voor een vriend — veel persoonlijker dan een WhatsApp-gifje, toch? Hoewel dat misschien niet handig is voor werkafspraken (stel je voor: je baas stuurt een koerier), is er wel iets te zeggen voor die oude manieren.
Kleine stappen terug naar ‘offline’
Niet dat ik mijn telefoon nu ga wegleggen — daar ben ik te eerlijk voor. Maar misschien moeten we elkaar vaker in het park treffen, gewoon voor een praatje zonder notificaties. De Romeinen deden het ook, met wijn en verhalen aan lange tafels. Soms snap ik waarom er nu weer zoveel vraag is naar ‘digitale detox’ dagen… hoewel, niet iedereen ziet dat zitten.
in het kort: misschien zijn we met smartphones soms iets té verbonden. De Romeinen wisten al dat een boodschap pas echt landt als die persoonlijk wordt overgebracht. probeer het zelf eens — een brief, een onverwachts bezoek, of een ouderwets marktpraatje. Of misschien gewoon wapenfeiten in het tramhokje delen. wie weet wat voor verhalen daar nog ontstaan…
Hoe zouden jullie het vinden om eens een dag zonder smartphone te proberen? Deel je ervaring, of stuur me gerust een postduif. In het ergste geval sturen we elkaar gewoon een graffiti’tje op een oude muur — net als in Pompeï.
