Dacht je dat opereren altijd mensenwerk zou blijven? Op maandag liep ik door het Máxima MC in Eindhoven en zag iets dat me aan het denken zette. Een operatierobot groette ons bij de ingang, zo achteloos neergezet alsof het gewoon een geavanceerde staande lamp was. Maar ondertussen verandert dit soort technologie nu écht hoe we gezondheid zien — en vooral: wie er nog met het mes in je lijf mag.
Robots in de OK — hype of keiharde realiteit?
Misschien klinkt het als toekomstmuziek, maar robots nemen in Nederlandse ziekenhuizen al opvallend veel werk over van artsen. Het aantal da Vinci-systemen in Brabant en de Randstad is de afgelopen drie jaar bijna verdubbeld (bron: NVZ). Zeker in het UMCG en het Erasmus MC hebben steeds meer chirurgen een robot als collega — of concurrent, hangt ervan af aan wie je het vraagt.
Wat doen die robots precies? Nou: ze vervangen niet zomaar iedereen, maar maken operaties als prostaatverwijderingen, darmkankerbestrijding en gynaecologische ingrepen sneller, preciezer… en minder vermoeiend voor de mensen aan de knoppen. Mijn buurman — zelf anesthesist — noemt zo’n robot trouwens liefkozend “de Tesla van het ziekenhuis”. Niet gek toch?
De voordelen waar je niet omheen kunt
- Operaties verlopen vaak met minder bloedverlies
- Patiënten herstellen sneller, soms de helft sneller dan eerder
- Het risico op fouten is aangetoond lager, vooral bij complexe handelingen
- De chirurg raakt minder snel vermoeid, althans volgens mijn collega van de OK
Het meest bizarre? Op de OK hangt nu af en toe een soort gameconsole-sfeertje. Jongere assistenten zijn vaak stukken handiger met de afstandsbediening dan oudere chirurgen — zag ik laatst toen een ervaren arts bijna de joystick liet vallen tijdens een training. Onhandig? Misschien, maar eigenlijk best grappig.
Maar… is er ook kritiek?
Zeker. Er zijn dokters die het ‘échte handgevoel’ missen. Mijn moeder klaagt al maanden dat automatiseren ten koste gaat van het menselijke contact. Je hoort ook in ziekenhuiskantines dat niet alles soepeler gaat: in kleinere ziekenhuizen komen sommige operatierobots amper van hun plek, omdat niet iedereen genoeg getraind wordt. En eerlijk: een operatiecamera die ineens vastloopt — dat gebeurde vorige maand bij het Jeroen Bosch Ziekenhuis — blijft spannend.
Er is trouwens best discussie over wie de rekening moet betalen (en of verzekeraars álle robotoperaties wel willen dekken). In het verleden duurde de operatie langer door technische problemen, maar nu wint de efficiëntie het steeds vaker — dat zeggen de cijfers tenminste. hoewel misschien ben ik te optimistisch…
Worden chirurgen straks ontslagen?
Nee, nog niet. De meeste robotassistenten nemen juist het saaie, repetitieve werk over. De chirurg blijft verantwoordelijk en kan bijsturen als er iets misgaat. Maar ja, de eerste medische opleidingen richten zich nu al op ‘robotvaardigheden’. Studenten oefenen vaker op een simulator dan op echte patiënten — dat was in mijn tijd echt wel anders.
- Technologie verandert het werk, maar laat de mens nog niet helemaal los
- Nieuwe functies ontstaan: robot-OK-coördinatoren, softwarebeheerders
- Flexibiliteit is nu de belangrijkste skill, niet meer alleen het vaste handschrift
In de groep van mijn dochter (deed vorige maand haar praktijkstage in het Maasstad Ziekenhuis) praten ze over “werken met robots” alsof het normaal is — alsof het altijd zo geweest is.
Wat betekent dit voor jou als patiënt?
Het kan zijn dat je binnenkort geopereerd wordt door een team waarvan het slimste lid niet meer ademt. Maar schrik niet: het doel is niet om mensen te vervangen, maar om zorg beter te maken. Praat gerust met je arts als je twijfels hebt — zij kunnen uitleggen hoe veel handelingen nog altijd mensenwerk zijn. En soms een klein foutje maken, want tja, dat hoort erbij.
In het algemeen: dit gaat sneller dan je denkt, en niet alles verloopt perfect. Maar wat vandaag nog spannend oogt, is morgen misschien al standaard. In ieder geval — het is de moeite waard om dit in de gaten te houden of te delen met iemand die binnenkort onder het mes gaat. Het verandert nú, echt waar… of misschien ben ik gewoon te ongeduldig.
Dus: ooit meegemaakt, zo’n robot op de OK? Of juist nachtmerries bij dit idee? Deel het hieronder — ben benieuwd hoe jullie erover denken.
