Situatieschets en medische hulpverlening in de regio
In november 2025 worden verschillende behandeling en ondersteuning geboden aan slachtoffers van medische problemen en geweld. Een jonge Malinese vrouw wordt behandeld voor een gevaarlijk hoge koorts en infectie door artsen in de gezondheidskliniek van Douankara, gelegen in de regio Hodh El Chargui in Mauritanië. Tegelijkertijd worden medicijnen verzameld in de apotheek van dezelfde kliniek.
Naast medische hulp zoeken veel mensen, waaronder vluchtelingen, onderdak uit angst voor geweld in Mali. Ze staan voor het Bassikounou-ziekenhuis, waar ze bescherming vinden in Mauritanië. Op een nabijgelegen veld zitten Malinese vluchtelingen in een improvisanten kamp, weg van huis, omdat ze in Mali geconfronteerd werden met geweld en onveiligheid.
Getuigenissen van overlevenden en algemeen geweld
Verschillende vrouwen hebben aan de Associated Press bevestigingen gegeven over het overleven of getuigen zijn van vermeende verkrachtingen en andere seksuele aanvallen door een nieuwe Russische militaire eenheid in Mali. Deze eenheid ondersteunt het Malinese leger bij het bestrijden van extremistische groepen. Volgens rapportages worden burgers, waaronder mannen, vrouwen en kinderen, door alle partijen tijdens het conflict slachtoffer van seksueel geweld, inclusief groepsverkrachtingen en seksuele slavernij. Echter, het aantal gerapporteerde gevallen is laag.
Het stigma en de schaamte rond seksueel geweld in conservatieve, patriarchale samenlevingen maken het moeilijk voor vrouwen om hulp te zoeken. Deze stilte bemoeilijkt ook de vervolging van de daders en vergroot de impasse in het aanpakken van de misstanden.
Voorbeelden van slachtoffers omvatten een 14-jarig meisje dat een ernstige infectie ontwikkelde na een verkrachting door Russische soldaten. Haar familie heeft anoniem bevestigd dat zij door militairen is misbruikt. Daarnaast werden vier andere gevallen van seksueel geweld gerapporteerd, waaronder pogingen tot verkrachting door de strijders van Africa Corps, die algemeen worden aangeduid als ‘de blanke mannen’.
Een vrouw beschrijft dat zij zichzelf verdedigde “door de genade van Allah” toen gewapende mannen haar huis binnenvielen en haar ontdeden, terwijl een andere vrouw huilde en beeft tonge, met krabben op haar nek. Zij kon niet haar volledige verhaal vertellen. Een andere getuige zegt dat wat haar gebeurde in Mali, tussen God en haarzelf blijft. Een vierde vrouw zag haar 18-jarige dochter door gewapende mannen worden meegenomen, waarna zij vluchtte en haar dochter nooit meer terugzag.
Brede patronen van geweld en mishandelingen
Niet alleen Russische troepen worden beschuldigd van seksueel geweld. Ook andere strijders in Mali worden verantwoordelijk gehouden, vooral de groep JNIM, verbonden met al-Qaida. Een lokale vrouwenzorgkliniek in de regio Mopti meldde dat ze in zes maanden tijd 28 vrouwen had behandeld die door jihadisten werden verkracht of mishandeld.
Het onderrapporteren van deze incidenten wordt vaak toegeschreven aan angst voor represailles en de beperkte toegang tot hulpvoorzieningen. Ook spelen culturele taboes en schaamte een rol, aldus hulpverleners en de Verenigde Naties. Dit alles belemmert de rapportage en het aanpakken van deze misdrijven.
Eerdere meldingen en het rolverhaal van Wagner
In eerdere gevallen werden beschuldigingen van geweld en seksueel misbruik gericht tegen de huursoldaten van Wagner, die in Mali actief waren. Een slachtoffers getuigenis uit maart 2024 vertelt over massale verkrachtingen en geweldpleging door Wagner-eenheden in haar dorp, waarbij ze haar moeder van 70 jaar en andere vrouwen benoemt.
De Verenigde Naties berichtte in 2023 dat minstens 58 vrouwen en meisjes waren verkracht of seksueel mishandeld tijdens een aanval op het dorp Moura, door Malinese troepen en andere strijders. Deze aanvallen worden omschreven als uitgevoerd door “gewapende blanke mannen”. Als reactie op deze incidenten heeft de Malinese regering de VN-vredesmissie uitgezet, waardoor het verzamelen van betrouwbare gegevens over conflictdelinquenties aanzienlijk is bemoeilijkt.
Hindernissen bij het vinden van hulp
Veel vluchtelingen hebben moeite om te weten waar ze hulp kunnen krijgen, vooral omdat het opvangkamp aan de Mauritaanse grens overvol is met meer dan 150.000 mensen. In de afgelopen maand zijn nog eens 3.000 mensen de grens overgestoken vanwege de verscherpte conflicten in Mali. De nieuw aangekomen vluchtelingen verblijven in kwetsbare onderkomens van doek en takken, ver weg van officiële kampen.
Medisch hulp wordt geboden door organisaties zoals Artsen zonder Grenzen (MSF), die onlangs een gratis kliniek in de buurt heeft geopend. Tot nu toe zijn drie slachtoffers van seksueel geweld behandeld. Hulpverleners maken zich echter zorgen over de vele vrouwen die nooit verklaren wat er is gebeurd.
Conclusie
De rapportage benadrukt de complexiteit van het geweld in Mali en de gevolgen voor slachtoffers, vooral vrouwen, die vaak niet de hulp zoeken die ze nodig hebben uit angst en schaamte. De situatie blijft fragiel, en de misdaden blijven soms ongeroepen vanwege de cultureel gedomineerde taboes en het gebrek aan betrouwbare rapportages.
