Wist je dat – zodra je de kaap van vijftig jaar overschrijdt in Zuid-Korea – het plots niet meer oké is om met je vrienden of collega’s zoals vroeger te praten? Geloof me, ik schrok er zelf van. Onlangs vertelde mijn oud-studiegenoot (nu expat in Seoul) hoe hij een ongemakkelijke stilte veroorzaakte tijdens een koffie-afspraak, gewoon door z’n woordkeuze. het lijkt een detail, maar in Korea draait alles om taal en respect – vooral als je de magische vijf-nul aantikt.
Respect is alles – en dat hoor je meteen
In Nederland hoor je collega’s gezellig “jij” zeggen tegen de baas, of maak je makkelijk grapjes met oudere familieleden. In Zuid-Korea is dat ondenkbaar – vooral na je vijftigste, als je officieel “middle age” bent. Opmerkelijk detail: de Koreaanse taal kent talloze beleefdheidsniveaus. Tot je vijftig bent mag je het wat losser nemen met vrienden van je leeftijd, maar daarna… tja, verandert alles.
- Je moet overstappen op formeel taalgebruik met leeftijdsgenoten, ook als je ze al dertig jaar kent
- Woorden als “야” (“hee”, informeel) zijn not done – het wordt “씨” of “선생님” (“meneer/mevrouw”)
- Grappen kunnen ineens onbeleefd overkomen – zelfs als jullie samen naar dezelfde boyband luisterden in de jaren ’90
Volgens mijn collega uit Busan draait het veel om het behouden van “gezichten” en sociale harmonie. Zij omschrijft het als een soort secret handshake – je bewijst dat je volwassen en respectvol bent.
Praktische valkuilen voor Nederlanders – en hoe je ze ontwijkt
Zelf zou ik me ongemakkelijk voelen als m’n vrienden ineens u tegen me zouden zeggen na m’n vijftigste. Maar ja, in Korea is dat puur overleven. Wat vaak misgaat bij expats uit Nederland:
- Ze blijven “pan-malka” (informeel spreken) gebruiken na hun vijftigste verjaardag – dat valt direct op
- Ze praten té gelijkwaardig met jongere collega’s – wat als arrogant kan overkomen
- Ze gebruiken humor op de verkeerde manier – lachen om (of met) ouderen is not done
Als je het goed wilt doen? Observeer eerst goed – op het werk, op straat, in cafés. M’n vriendin werkt bij Samsung en zegt: je kunt vaak beter te formeel zijn dan te losjes. Al hoewel, misschien geldt dat alleen voor grote bedrijven…
Wat verandert er precies na die ‘vijftig’-grens?
Opeens ga je:
- Alleen nóg beleefdere vormen van “u” gebruiken – “존댓말” in plaats van “반말”
- Lastigere inleidingen hanteren vóór je wat vraagt (zoals “허락해주신다면” – “als u toestaat…”)
- Opletten bij informele situaties – je mag zelfs op een buurtfeest niet meer zomaar grof zijn
Op papier lijkt het allemaal overdreven – maar net als stroopwafels bij de koffie hoort, hoort dit keihard bij hun cultuur. Mijn buurvrouw uit Rotterdam zei laatst dat ze het “wel gezellig” vond dat Nederlanders direct zijn, maar ze snapt nu waarom haar Koreaanse zwager altijd zo formeel blijft, zelfs bij de barbecue.
Kleine survival gids voor Nederlanders
- Binnenkomen bij onbekenden? Gebruik altijd de formele aanspreekvorm, zeker als je boven de vijfde X zit
- Praat je met iemand van je eigen leeftijd, maar die je niet goed kent? Kies veiligheidshalve altijd voor “선생님”
- Mijd humor richting ouderen of bazen – tenzij je écht weet hoe het werkt in die groep
- Check subtiele signalen: buigt die persoon iets extra? Praat hij trager, zachter? Probeer hetzelfde te doen
En mocht je je vergissen – geen paniek. Een simpele verontschuldiging en wat extra beleefdheid doet wonderen. Nou ja, meestal dan…
Samenvattend – respect, leeftijd en een beetje stress
Misschien lijkt het veel gedoe, dat hele gespreksritueel na je vijftigste. misschien is het dat ook gewoon. Toch is het, als je eerlijk bent, een mooi systeem om mensen een beetje extra waardigheid te geven. En laten we wel zijn: als je daar woont, zijn er ergere dingen dan een formele aanspreektitel moeten kiezen. In het ergste geval bestel je gewoon nog een soju samen – dat helpt meestal. Of niet.
Heb je iets soortgelijks meegemaakt? Of ben je zelf met verkeerde aanspreekvormen op je plek gezet? Deel cker je verhaal hieronder – en wie weet leer ik er ook weer wat bij.
