Weet je dat het woord “papyrus” nog steeds wat mysterieus klinkt? Toch lag maandenlang een opgerolde papyrus op mijn bureau. Waarom eigenlijk niet gewoon perkament? Nou, daar zit meer achter dan je denkt. En misschien is de comeback van papyrus dichterbij dan we verwachten…
Even terugspoelen: wat was ook alweer papyrus?
Iedereen kent het plaatje uit geschiedenisboeken — Egyptische schrijvers met van die rolletjes. Papyrus werd al rond 3000 voor Christus gebruikt als schrijfoppervlak, lang voordat perkament aan z’n opmars begon. En grappig genoeg: papyrus komt gewoon van de papyrusplant, die vroeger langs de Nijl groeide.
Mijn collega uit Arnhem zei laatst nog: “Ik dacht altijd dat papyrus te kwetsbaar was voor dagelijks gebruik.” Maar eigenlijk is dat een hardnekkig misverstand. Papyrus is verrassend stevig, veel lichter dan perkament, en — dat had ik dus ook niet verwacht — stukken duurzamer in het droog bewaren. In sommige musea liggen rollen van 2000 jaar oud die er nog best goed uitzien.
Waarom ging men dan toch over naar perkament?
- De Romeinen konden moeilijk aan papyrus komen als Egypte chagrijnig deed — logistiek drama.
- Perkament (gemaakt van dierenhuid) was praktisch overal in Europa te produceren.
- Dikke, zware boeken van perkament zien er officieel uit — dat speelde vast mee, hoewel dat misschien een kwestie van status was.
Eerlijk is eerlijk: bij ons in de bieb denken mensen nog steeds dat perkament ‘luxer’ voelt. Maar als je ooit papyrus in handen hebt gehad — er zit iets luchtigs en lichts in, bijna als een handgemaakte ansichtkaart.
De voordelen van papyrus die je misschien mist
Zelfs vandaag zijn er dingen waarin papyrus best scoort, ondanks alle moderne snufjes. Zie hier wat argumenten die ik op een rij heb gezet, na wat heen-en-weer gekibbel met een historicus die in Utrecht woont:
- Milieuvriendelijker — geen dieren nodig, alles plantaardig. Misschien werd papyrus daarmee wel de eerste ‘vegan paper’.
- Lichter en makkelijk te vervoeren — handig als je, laten we zeggen, in de oudheid per ezel postbezorger was.
- Sneller te maken — papyrusbladeren werden gewoon geplet en gedroogd, klaar.
Het enige wat je nodig hebt: een papyrusplant, wat zon, en geduld. Ik probeerde het eens zelf met zo’n miniblad uit een botanische tuin — resultaat: niet direct bruikbaar voor sollicitatiebrieven, maar wel een kunstwerkje voor aan de muur.
Toepassingen vandaag – of ik gek ben?
Op de markt in Leiden stond ik vorige maand oog in oog met een Egyptische papyrusverkoper. “Handgeschept, puur natuur,” riep hij, terwijl een jongetje op de hoek een TikTok-filmpje maakte van de rol. Zelfs hedendaagse kunstenaars gaan aan de slag met papyrus — voor mixed media, posters, scrolmodellen. Het leeft langzaam weer op, misschien omdat echt iets tastbaars soms fijner is dan een zoveelste PDF.
Mijn buurvrouw gebruikt stukjes papyrus als originele uitnodigingen. Ziet er best feestelijk uit en komt niet in de spam-folder terecht — ook wat waard.
Dus… krijgt papyrus een revival?
Of papyrus nu echt weer de hoofdrol pakt? Moeilijk te zeggen. Het blijft een niche, zeker in het digitale tijdperk nu zelfs kassabonnen digitaal zijn. Maar voor creatieve projecten, duurzame gifts, of gewoon omdat het zo mooi is om aan te raken — papyrus heeft meer in zijn mars dan je denkt.
In ieder geval: mocht je op een rommelmarkt zo’n vergeeld rolletje vinden, gooi het niet zomaar weg. Wie weet zit er een stukje verleden tussen wat in de toekomst weer hip wordt.
Wat zou jij met een stukje papyrus doen? Benieuwd naar ervaringen, drop je verhaal in de reacties! In ieder geval: volgende keer ga ik uitzoeken of je op bananenblad echt goed kunt tekenen… nou ja, zoiets.
