Nieuwe maatregelen ter bescherming van verschillende haai- en stralenrassen
Op een internationale bijeenkomst gericht op de handel in wilde dieren hebben overheden nieuwe beschermingsmaatregelen vastgesteld voor meer dan 70 soorten haaien en haaienrays. Aanleiding daarvoor vormen zorgen dat overbevissing bepaalde soorten op de rand van uitsterven brengt.
De maatregelen, goedgekeurd op vrijdag tijdens de Convention on International Trade in Endangered Species of Wild Fauna and Flora (CITES) in Oezbekistan, verbieden de handel in oceanische witpunthaaien, maanvissen en duivelsrichels, evenals in walvishoorns. Daarnaast worden regelgeving rond gulperhaaien, gladhaaien en tophaaien aangescherpt; deze soorten mogen wel worden verhandeld, maar daarbij moet bewijs worden geleverd dat de bronnen legaal, duurzaam en traceerbaar zijn.
Afstemming over exportquota en handelsverboden
De deelnemende landen kwamen overeen om voor diverse soorten schorpioenhaaien en wighaaien volledige import- en exportverboden in te voeren, wat betekent dat het legaal internationaal verhandelen van deze soorten vrijwel wordt stopgezet.
Luke Warwick, directeur van de werkgroep voor haaien‑ en rays‑conservering bij de Wildlife Conservation Society, benadrukte dat dit een significante beslissing is. Hij verklaarde: “Dit is een historische overwinning, die toebehoort aan de partijen die zich voor deze beschermingen inzetten.” Hij states dat landen uit Latijns-Amerika, Afrika, de Pacific en Azië hun leiderschap en solidariteit toonden door elk voorstel voor haaien en rays te steunen.
Redenen voor de nieuwe beschermingsmaatregelen
Conservationisten onderbouwen de genomen maatregelen door te stellen dat overbevissing van veel soorten haaien en rays aan de orde van de dag is, vooral vanwege de vraag naar hun vinnen, vlees, olie en kieuwen. Ze wijzen erop dat de handel in deze producten jaarlijks een waarde van miljarden dollars vertegenwoordigt en niet vol te houden is. Daarnaast wordt opgemerkt dat meer dan 37 procent van de soorten wordt bedreigd met uitsterven.
Barbara Slee, senior programmamanager bij het International Fund for Animal Welfare, verklaarde: “Te lang zijn haaien, die miljoenen jaren door onze oceanen zwommen, vermoord voor hun vinnen en vlees.” Ze voegde toe: “Velen vrezen haaien, maar feit is dat wij een veel grotere dreiging voor hen vormen: jaarlijks worden meer dan 100 miljoen haaien gedood. Deze nieuwe beschermingsmaatregelen moeten dat veranderen en de haaien erkennen als meer dan alleen economische middelen.”
Recente successen van CITES met betrekking tot haaien
De meest opvallende overheidsinitiatieven rondom haaien vonden plaats tijdens de laatste conferentie in Panama, in 2022. Daar verhoogden landen de bescherming van meer dan 90 haaien‑soorten, waaronder 54 requiem‑haaien, de bonnethead-haai, drie haaiensoorten met kammen en 37 soorten van gitaren. Veel van deze soorten hadden daarvoor nog geen beschermingsstatus voor handelsdoeleinden.
Het internationale verdrag, dat in 1975 in Washington D.C. werd gesloten, wordt geprezen voor het verminderen van illegale en onduurzame handel in ivoor, neushoornhoorns, walvissen en zeeschildpadden. Critici wijzen echter op de beperkingen van het verdrag, onder meer omdat het sterk afhankelijk is van ontwikkelingslanden met beperkte financiële middelen, die de strijd tegen de illegale handel moeten voeren, die inmiddels jaarlijks een waarde van 10 miljard dollar bereikt.
Dit jaar hebben conservationisten gemeld dat regeringen poging tot het versoepelen van de regelgeving voor handel in olifanten‑ en neushoornproducten afwezen. Wel stemden zij in met een versoepeling van de handelsregels voor saigahoorn uit Kazachstan.
De opponenten van dat besluit uitten zorgen dat dit tot meer stroperij zou kunnen leiden, vooral in buurlanden in Centraal-Azië. Het besluit tot het toestaan van de handel kwam echter nadat de saiga door de International Union for Conservation of Nature herklasseerde van ‘kritiek bedreigd’ naar ‘near threatened’, als gevolg van strengere regelgeving en verbeterde habitatbescherming. Dit heeft geleid tot een aanzienlijke toename van de populatie.
