De staat van de lokale voedselproductie
Op de markt in Torshavn, de hoofdstad van de Faeröer Eilanden, is te zien dat de stand met lokaal gemaakte soepen internationaal aan populariteit wint. Deze worden verkocht op een markt waar bewoners en bezoekers verse seizoensgroenten kunnen kopen. Naast verse producten wordt er ook sushi aangeboden, bereid van lokaal gevangen zalm, wat een duidelijk voorbeeld is van de inspanningen om de lokale visserij en landbouw te combineren in culinaire creaties. Op een poort in Klaksvik is een afbeelding van een schaap te zien, als symbool van de runder- en schaaphouderij die het landschap mede bepaalt. Verder rusten er boten in de haven van Torshavn, waar de vissers en pleziervaartuigen klaarstaan voor de dag. De markt weerspiegelt de voortdurende uitdagingen en initiatieven rond lokale voedselproductie op de eilanden.
De unieke geografie en klimatologische obstakels
De Faeröer Eilanden, gelegen tussen IJsland, Schotland en Noorwegen, worden gekenmerkt door een landschap dat weinig geschikt is voor landbouw door de ruwe omstandigheden. Ze worden vaak blootgesteld aan de noord-Atlantische wind en worden begraasd door duizenden schapen, waardoor de bodemlaag spoedig wordt afgebroken en de vruchtbaarheid gering is. Traditioneel worden aardappelen en rabarber hier geteeld en gegeten, maar het lijkt nu alsof de eilandbewoners zich afvragen of het niet mogelijk moet zijn om meer gevarieerde gewassen te telen.
Inspanningen voor lokale voedselproductie
Er wordt gewerkt aan het verbouwen van harder groeidende gewassen zoals boerenkool, die elders in de wereld bekend staat als winterhard. Daarnaast worden er initiatieven ontplooid om producten uit de lokale zee en land te promoten, variërend van zeewier tot vlees en vis die worden ‘fermenteerd’ door de zoute zeelucht. Een maandelijks gehouden markt in Torshavn toont een groeiende interesse in deze lokale producten, met diverse standjes die vlees, boerenkool, kool en zeezout aanbieden. De prijzen variëren rond de 40 Faroeese kronen (ruim 6 dollar) voor een zak groenten, en 75 kronen (ongeveer 11 dollar) voor een kom soep gemaakt van gefermenteerde radijs en geïmporteerde bonen, inclusief een stuk brood.
De rol van initiatieven en culturele ambities
Een project genaamd Matkovin, opgericht door een lokaal stel, promoot lokale voedselproducenten en speelt in op de groeiende internationale interesse in Faeröers eten. Er zijn bijvoorbeeld een Michelin-ster bekroonde restaurants en een netwerk van huisgemaakte maaltijden voor toeristen onder de naam ‘heimablidni’. Volgens het project bestaat er echter nog altijd een kloof tussen de romantische beeldvorming van de Faeröerse eetcultuur en de realiteit, waarin het merendeel van de voedselvoorziening wordt aangevoerd uit verre landen. Het gebrek aan transparantie over de herkomst van voedsel en het onzichtbaar zijn van lokale producenten dragen bij aan het probleem.
Uitdagingen en zelfvoorzieningsinitiatieven
De COVID-19-pandemie en de schokken in de toeleveringsketen hebben het belang van voedselzekerheid benadrukt. In mei 2024 leidde een grote staking op de eilanden tot voedselrantsoenering. Het project Matkovin toont diverse lokale producenten, variërend van ganzen tot pesto en leverpaté, die illustreren dat de eilanden zich aanpassen aan de omstandigheden. Bijvoorbeeld, een klein boerderijtje op Kalsoy, Uppistova, leeft zes maanden in de schaduw, van de laatste zonsondergang op Michaelmas in september tot de terugkeer van de zon op St. Gregory’s Day in maart. Bij de boerderij worden eieren en rabarberjam gekocht, wat de seizoensgebonden uitdagingen onderstreept.
Innovaties en toekomstplannen
Op het zuidelijke eiland Sandoy probeert het Veltan-project het assortiment verscholen in kassen uit te breiden met meer dan alleen winterharde gewassen zoals erwten en wortelen. Het doel is om het mogelijk te maken om meer lokale groenten te eten. Veltan gelooft dat het ‘mogelijk moet zijn’ om op de Faeröer voldoende aan eigen groenten te kunnen komen, en versterkt zo het gevoel van trots op de lokale productie.
Gastronomie en culinaire tradities
Het met een Michelin-ster bekroonde restaurant Paz biedt een degustatiemenu dat bijna 400 dollar kost, met gerechten gebaseerd op wat de land- en zeeomgeving op dat moment biedt. Dit menu is sterk afhankelijk van zeevruchten, die de economie van de eilanden ondersteunen. Een traditionele fermentatieproces, waarbij vis en vlees in houten gebouwen worden opgehangen en gerijpt in de zoute zeelucht, is ingebakken in de culinaire cultuur. Lokale bewoners beschouwen het als een smaak die ‘gewired’ moet worden om echt te waarderen.
Vooruitzichten en resterende uitdagingen
Toch blijft er werk te doen, zoals blijkt uit het voorbeeld van een steakhouse in Klaksvik, de tweede grootste gemeenschap van de eilanden, waar een serveerster werd gevraagd naar de herkomst van het lam. Haar antwoord was simpel: “Nieuw-Zeeland.”
