Het is misschien een gek idee: rouwende olifanten. Toch blijken deze indrukwekkende dieren net zo stil te staan bij verlies als wij – althans, dat zegt recente wetenschap. Een paar weken geleden las ik in NRC over een nieuwe studie; sindsdien vraag ik me af, wie zijn nou eigenlijk gevoeliger, mensen of olifanten?
Een vriend uit Rotterdam vertelde ooit, hoe hij op safari een olifant zag die om het lichaam van zijn overleden familielid bleef rondhangen. Eerst dacht hij: toeval. Maar dat beeld liet hem niet meer los. Nu blijkt: hij was niet de enige die zoiets heeft gezien…
Waarom rouwen olifanten? Even een paar feiten
Biologen uit de Universiteit van Utrecht onderzochten honderden observaties van olifanten bij dode groepsgenoten. Wat blijkt? Olifanten stoppen met grazen, blijven rond het lichaam, raken de botten aan met hun slurf en, soms, proberen ze ‘iets’ te doen met bladeren of gras – als een soort ritueel.
- Ze staan stil bij dode familieleden, soms wel uren of dagen.
- Jonge olifanten proberen hun moeder wakker te ‘duwen’.
- Botskeletten worden later nog bezocht – zelfs jaren na het overlijden.
Volgens gedeelde verhalen in onze buurtapp – iemand uit Amersfoort spotte dit eens in Artis – tonen olifanten soms meer betrokkenheid dan mensen bij een begrafenis. Of ligt dat aan mij?
Wat voelen olifanten eigenlijk echt?
Het is verleidelijk om olifanten menselijke emoties toe te kennen. Maar onderzoek bewijst: ze missen niet alleen hun doden – ze lijken actief te zoeken naar contact en steun bij elkaar. Een beetje zoals wij na een begrafenis nog nazitten met koffie en verhalen delen.
Tot nu toe dacht men dat apen of dolfijnen de enig andere rouwende dieren waren. Maar de studie van deze zomer uit India en Afrika laat zien: olifanten overtreffen ze. Sommige gedragingen lijken direct uit een antropologische documentaire te komen, zoals het zachtjes aanraken van het hoofd van de overledene. Maar misschien – ik kan het mis hebben – begrijpen we nog steeds niet alles…
Kleine dingen die opvallen & regionale verhalen
M’n collega uit Utrecht vertelde dat haar kinderen vorige maand in Ouwehands Dierenpark een olifantenmoeder zagen die haar kalf verloor. Het personeel liet de groep bewust alleen – tot verbazing van de bezoekers stonden de dieren bijna een uur stil. In Brabant stond jaren geleden zelfs even een file bij Beekse Bergen, omdat bezoekers vonden dat ‘de olifanten zo verdrietig keken’. Of het aan het weer lag of aan het verlies, wie zal het zeggen?
Wat betekent dit voor ons? Een paar inzichten
- Respect: Misschien moeten we niet te snel zeggen dat “dieren het niet voelen”.
- Rituelen: Herdenken is kennelijk niet alleen menselijk — en dat doet ergens goed aan.
- Gemeenschap: Zowel olifanten als mensen zoeken steun bij elkaar na verlies.
Toegegeven, niet elke olifant rouwt op dezelfde manier. In mijn eigen kring verschillen mensen net zo goed: sommigen willen praten, anderen zwijgen. Misschien zit daar wel de echte overeenkomst — ieder rouwt anders, en dat is oké.
Dus, hoe nu verder?
Denk de volgende keer bij een bezoek aan Wildlands of Blijdorp misschien even na over de stille kracht van die grijze reuzen. Zie je een groep olifanten onverklaarbaar samen staan? Mogelijk ben je getuige van iets groters dan alleen sociaal gedrag — iets dat best dichtbij onze eigen emoties komt.
Uiteindelijk, of je nu olifant bent of mens: verliezen hoort bij het leven en hoe we daarmee omgaan, zegt veel over wie we zijn… Of misschien ben ik te sentimenteel — laat vooral weten wat jij denkt. Kent iemand nog mooie verhalen? Deel ze hieronder of stuur ‘n berichtje in de buurtgroep.
