Er is zo’n beeld dat de oude Egyptenaren alles zagen in goud en glanzende rijkdom. Logisch — kijk alleen al naar de schatten uit Toetanchamon’s graf. Maar klopt dat romantische plaatje eigenlijk wel? zijn er misschien andere dingen geweest, die gewoon veel belangrijker waren? Ik dook in de verhalen, musea en zelfs in een uit de hand gelopen WhatsApp-groep (serieus, iedereen heeft een mening over piramides) en vond antwoorden die je niet op school hoorde.
Wat dacht je van… graan als valuta?
Als je nu met een gouden horloge over straat loopt in Amsterdam, kijkt niemand écht op. Maar in het oude Egypte — daar draaide het in het dagelijks leven helemaal niet om goud, maar om graan. Ja, gewoon tarwe en gerst. Graan was letterlijk geld. Met een volle voorraadschuur had je macht en status. Zelfs belastingen werden bedoeld als een soort graan-excel-sheet, niet als potje goud.
Dat laatste hoorde ik ooit van een gids in het Rijksmuseum van Oudheden in Leiden. Hij zei droogjes: “De farao at zijn brood met graan, niet met gouden lepels.” Klinkt logisch, toch?
Iedereen sprak over magische amuletten, maar…
Blijkbaar was spirituele waarde nog belangrijker dan materiele status. Amuletten, scarabeeën (die kever-dingen) of een papiertje met een magisch woord — in Nederland zouden we het bijgeloof noemen, daar beschermde het je leven. Er zijn papyri gevonden, vol scherpe frustratie: “Zonder amulet gaat het mis.” Moet zeggen, zo’n gevoel snap ik soms als ik m’n OV-chipkaart kwijt ben.
Mijn collega uit Rotterdam vertelde laatst nog hoe haar Egyptologie-professor zelfs een oude scarabee aan een leren touwtje draagt — volgens de man “voor de zekerheid”. Of dat werkt? Geen idee — maar het gevoel is goud waard, zeg maar.
Familie als het echte kapitaal
Oke, dit klinkt als een cliché uit een soap, maar het belang van familie was niet te overdrijven. Het was niet alleen een warm nest, maar ook je verzekering, sociaal vangnet en pensioenfonds. Wie geen sterke familie had, had het letterlijk zwaar. Vaak zie je op muurschilderingen geen koningen met juwelen, maar gewoon simpele scenes: samen eten, werken, spelen. Soms vraag ik me af of wij daar niet iets stiekem missen tegenwoordig…
In een chatgroep over geschiedenis zei iemand: “In onze flat is het belangrijk wie je buren zijn, in Egypte was het wie je voorouders waren.” daar zit wel wat in.
Water was belangrijker dan zilver
Stel je voor: geen water, geen leven. De Nijl was dus letterlijk alles voor de Egyptenaren — en bijvoorbeeld toegang tot water was veel ‘waardevoller’ dan een kelder vol goudstaven. Wie een stukje oever had, kon een heel dorp onderhouden. Onlangs las ik een stuk van Universiteit Leiden waarin werd uitgelegd dat sommige overstromingen bijna als godendiensten bekeken werden. Water = levensverzekering — dat geldt trouwens in Almere net zo goed als in Thebe.
Wat nemen we vandaag mee?
Dus — geen piramides vol juwelen, maar graan, familie, magie en water als hét kapitaal. Misschien bizar, maar het voelt tegelijk ook herkenbaar. Misschien moeten we wat minder sparen voor die nieuwe smartphone en wat meer voor ons eigen ‘graan’; minder pronken met blingbling, meer met tijd voor familie? Of toch zo’n amulet aan je sleutelbos hangen? In ieder geval: wie weet wat wij over 2000 jaar ‘waardevol’ noemen…
Wat denk jij? Zou dit leven jou passen, of ben je toch van het ‘doe mij toch maar goud’? Schrijf het in de reacties, of deel dit in je appgroep — ben benieuwd of je vrienden ook stiekem liever een zak graan willen.
