Wist je dat Mars ooit meren, rivieren en misschien zelfs een zee had? Klinkt als sciencefiction, maar reken maar dat de wetenschap steeds meer aanwijzingen vindt. Onlangs nog — tijdens een kop koffie met een collega-geoloog — hoorde ik dat men nu denkt dat Mars niet altijd die kale, stoffige woestijn was die we kennen. Misschien was ‘ie zelfs… gewoon “lekker Hollands”: niet te warm, niet te koud. Maar waarom heeft Mars dat aardse evenwicht verloren, en wat betekent dat (voor ons)?
Terug naar de tijd dat Mars nat was
Mars en de aarde waren miljarden jaren geleden bijna een tweeling. Nou ja, min of meer. NASA-wetenschappers — die ik overigens op een congres in Amsterdam sprak, leuke mensen trouwens — laten zien dat het Marsklimaat toen relatief mild was. Water stroomde vrij over het oppervlak. Denk aan kanalen, delta’s, zelfs mogelijke oeverlijnen. Gegevens van de Curiosity-rover, ja die met die zelfportretjes, laten sporen van kleimineralen zien. Oftewel: natte omstandigheden.
Mijn buurman, amateurastronoom met een telescoop uit Groningen, gelooft zelfs dat Mars zijn eigen natuurijs had kunnen hebben. Kan best. Hoewel je bij “natte Mars” — terecht — niet moet denken aan een gezellig dagje aan het IJsselmeer…
Waarom was Mars destijds “precies goed”?
- Atmosfeer als deken: Mars had, volgens recente studies, een dikkere atmosfeer. Met meer koolstofdioxide — niet zoals onze lucht, maar het hield wél warmte vast. Misschien dus wel veertig jaar geleden een mild klimaat, vergelijkbaar met IJsland nu. Of Twente in maart, zou mijn moeder zeggen.
- Eigen magneetveld: Net als de aarde had Mars mogelijk een magneetveld dat het beschermde tegen zonnewind en straling. Zonder dat veld vervliegt je atmosfeer — helaas pindakaas.
- Interne warmte: Vulkanische activiteit hield het binnenste van Mars warm. En warmte betekent beweging, regen, rivieren. In ieder geval — dat denken de experts, maar honderd procent zeker is het nooit.
Hoe verloor Mars zijn “Hollandse” klimaat?
Hier zit het tragische. De atmosfeer van Mars werd steeds dunner. Waarom? Mogelijk door zware meteorietinslagen, misschien door het verdwijnen van dat magneetveld. In elk geval: zonder bescherming blaast de zon de atmosfeer langzaam weg. Water verdampt of vriest aan de poolkappen, geen regen meer, geen veilige plek om zonder ruimtepak te lopen.
Overigens — in ons buurtappje gelooft men dat Mars zijn warme tijd gewoon “opmaakte”, als een spaarpot. Niet zo’n gekke gedachte, eerlijk gezegd, al mist ‘ie wat nuance…
Wat leren wij hiervan?
Heel eerlijk: wij stellen ons onze planeet soms voor als iets vanzelfsprekends, “die kan wel wat hebben”. Maar Mars is het bewijs dat alles zomaar anders kan zijn. De klimaatverandering daar was radicaal. Voor wie geïnteresseerd is: zoek eens op het Mars Atmosphere and Volatile Evolution (MAVEN)-project van NASA — daar lees je hoe zelfs minieme veranderingen enorme gevolgen hebben.
Misschien — hoewel ik het niet zeker weet — worden we ooit wakker op een aarde die minder “lekker” aanvoelt dan nu. Mars is een beetje de buurman die alles verspeelde. Laten we in ieder geval leren van zijn fouten, in plaats van straks onze koffers naar de SpaceX-terminal te brengen.
Samenvattend — is Mars ons voorland?
- Mars en aarde leken vroeger verbazend veel op elkaar;
- Water, een dikke dampkring en een magneetveld maakten leven mogelijk;
- In één kosmische oogopslag verloor Mars zijn evenwicht — nu is het zo dood als een pier.
Wie weet, misschien vinden we daar alsnog ooit fossiele bacteriën. Of misschien ontdekken we dat alles toch anders liep. In ieder geval: het is een goeie reden om weer eens omhoog te kijken. Wat denken jullie — kan zoiets ons ook wachten, ooit? Laat weten in de reacties, ik ben benieuwd.
In ieder geval — ik ga straks even naar buiten om naar de sterren te kijken. Je weet nooit wat je ziet…
