Stel je voor — je zit in de trein, kijkt naar buiten richting Amstelstation, en ineens krijgt je collega een Whatsapp met de boodschap die je alleen dacht te sturen. Nog onwerkelijk? Volgens een team van Nederlandse wetenschappers hoeft dat niet lang meer zo te blijven. Op de TU Delft werken ze namelijk aan een chip die gedachten kan “lezen”. Klinkt als iets uit Black Mirror, maar vorige week nog hoorde ik erover op Radio 1. Tijd om uit te zoeken wat nu feit is en wat vooral sciencefiction blijft.
Hoe werkt die chip eigenlijk?
De nieuwe brainchip – officieel: een “neuraal interface-apparaat” – wordt direct verbonden met bepaalde hersengebieden. Via minuscule elektroden registreert hij elektrische signalen die ontstaan bij het vormen van een gedachte of intentie. Het apparaat zet deze patronen met slimme software razendsnel om in tekst of commando’s. Ja, echt. Het klinkt bijna te bizar om waar te zijn.
Volgens professor Van Leeuwen, hoofdonderzoeker van het Delftse team, is het grootschalige testen bij mensen vorig jaar van start gegaan. Op dit moment kunnen proefpersonen eenvoudige woorden en korte zinnen “denken” — de computer schrijft ze vrijwel foutloos uit. Mijn buurvrouw, die werkt bij een zorginstelling, ziet direct kansen voor mensen met een verlamming. Niet iedereen is overtuigd trouwens: in ons wijkappje vroeg men zich af wie straks de privacy kan garanderen.
Wat kun je er nu écht mee? (En wat niet?)
- Communicatie voor mensen die niet kunnen spreken. Vooral ALS- of hersenletselpatiënten zijn nu de eersten bij wie de chip wordt getest.
- Sturen van apparaten. Denk aan het bedienen van je lamp of rolstoel zonder handen — gewoon met je gedachte.
- Snelle tekstinvoer. Voor wie moeite heeft met typen kan het een enorme stap zijn; hoewel het voorlopig nog niet sneller is dan een ouderwetse app op je telefoon.
Toch, volledige gedachten of complexe emoties vertalen? Dat kan deze chip nog niet. Het blijft voorlopig bij ‘harde’ commando’s of simpele tekst. Misschien maar beter ook… want wie wil dat alles wat je denkt meteen op het scherm verschijnt?
Nederland weer koploper — maar is dat altijd goed?
Ons kleine kikkerlandje verrast wel vaker met tech-innovatie. Rabobank testte ooit als eerste contactloos betalen, Philips showde slimme lampen voor het massapubliek. Maar zo’n brainchip raakt ethische snaren. Zelfs mijn moeder zei laatst: “Je gedachten zijn toch privé?” En ze heeft nog steeds een Nokia.
De discussie is fel. Experts waarschuwen voor risico’s: van misbruik tot hackbare gedachten. In Den Haag werkt men nu aan richtlijnen rond hersendata en consent. Eerlijk gezegd — ik weet nog niet of ik ’t zelf zou durven proberen. Misschien over een paar jaar, als de kinderziektes eruit zijn. Of juist nooit als het gevoel blijft knagen…
Wat betekent het voor jou, nu?
- Binnen vijf jaar komen de eerste toepassingen op de markt. Houd ontwikkelingen in ziekenhuizen en universiteiten goed in de gaten.
- Let op je privacy. Mocht je ooit kiezen voor zo’n chip — check altijd wie toegang krijgt tot je hersendata.
- Sta open voor discussie. In Nederland is inspraak écht waardevol: praat mee op je werk, in de buurt of online.
Of je nu enthousiast bent of juist argwanend, één ding is duidelijk: technologie dendert door. Misschien zitten wij over tien jaar te grappen over deze pioniersfase — of maken juist ons zorgen over dingen die we nu nog niet overzien. In ieder geval zou ik zo’n chip voorlopig alleen adviseren aan mensen die er écht baat bij hebben. Al ben ik benieuwd — hoe zie jij dit voor je? Laat een comment achter of breng het eens ter sprake op je volgende familieborrel.
in het kort: Nederland schuift langzaam maar zeker richting een toekomst waarin gedachten niet meer alleen privé zijn — en dat is toch even slikken. nou ja, misschien overdrijf ik en valt het allemaal best mee. De tijd zal het uitwijzen, zoals altijd.
