Wist je dat je hersenen rond je vijftigste totaal anders beginnen te werken? Geen grap – en artsen vertellen zelden wat er ECHT gebeurt. Terwijl we in Nederland vooral bang gemaakt worden voor geheugenverlies, zit er ook een kant waar bijna niemand over praat… Tijd om dat te veranderen, vind ik. Want als je rondloopt in de Jumbo in Utrecht en je vergeet voor de derde keer je boodschappenlijstje – dat is één kant van het verhaal, maar er is meer.
Niet alleen maar achteruitgang (gelukkig maar)
Overal hoor je: “na je vijftigste gaat alles langzaam bergafwaarts.” Nou, daar wil ik best vraagtekens bij zetten. Natuurlijk – sommige dingen veranderen wel. Je collega komt met het vijfde wachtwoord-herstelverzoek per maand aan, je valt wat vaker stil in die appgroep met oude vrienden uit Eindhoven… Maar ondertussen: je wordt creatiever, en slimmer op onverwachte manieren.
Onlangs nog – maandje geleden – las ik in NRC een verhaal over neuroplasticiteit bij vijftigplussers. Blijkbaar blijven je hersenen je hele leven nieuwe verbindingen maken, en dat versnelt zelfs bij mensen die ouder worden. Mijn buurvrouw uit Den Haag (ze is 67 en gek op cryptogrammen) merkte dat zélfs haar denksnelheid weer wat opleefde toen ze begon met Frans leren…
Waarom voel je je eigenlijk rustiger?
Misschien hebt u het ook gemerkt: situaties die je vroeger om het minst uit je slof deden schieten, laten je nu vaker koud. Je wordt gewoon kalmer in je hoofd. Specialisten noemen dat “emotionele regulatie”. Je hersenen worden beter in afremmen – volgens een arts die ik vorige week sprak, is dat evolutionair juist logisch. Op een gegeven moment heeft het weinig zin om je nog druk te maken over de zoveelste mail of file op de A13.
En oké, toegegeven: multitasken gaat wat moeizamer. Maar daar staat tegenover dat focus makkelijker wordt. Je negeert snel de ruis – of dat nou small talk op het werk is of het zoveelste reclameblok op TV.
Sneller verbanden leggen – hoe kan dat?
Veel mensen realiseren zich niet dat hun brein rond deze leeftijd logischer wordt. Zeker, namen vergeten (‘hoe heet die buurman van nummer 19 ook alweer?’) maar verbanden leggen, patronen herkennen – dat blijft intact, of wordt zelfs beter. Ooit gehoord van ‘crystallized intelligence’? Dat is je opgebouwde kennis en levenswijsheid. En die piekt vaak rond je vijftigste, zestigste, soms zelfs later.
- Je herkent sneller leugens of onzin (zo werd ik laatst niet meer overtuigd door de zoveelste ‘gezonde snack’ uit de Albert Heijn)
- Je kan sneller creatieve oplossingen verzinnen – niet iedereen in de familie begreep waarom ik die oude fiets als plantenrek gebruikte, maar het werkt prima…
- Besluiten nemen? Je weegt alles zorgvuldiger tegen elkaar af
Minder stress, meer geluk?
Er zijn onderzoeken – mijn zoon stuurde me laatst zo’n PDF van een Amerikaanse universiteit – waaruit blijkt dat vijftigplussers zich gemiddeld gelukkiger voelen dan dertigers. Heeft te maken met verwachtingsmanagement, zeggen ze. Je hebt meer meegemaakt, kunt beter relativeren, en – eerlijk is eerlijk – niet iedereen in je leven is nog even belangrijk als vroeger. Misschien een beetje kort door de bocht, maar ik herken het wel.
Het geheim? Blijven leren
Wat kun je doen om je hersenen op hun best te houden?
- Nieuwe dingen proberen: koken met een onbekend ingrediënt, een museum in je eigen stad bezoeken (mijn oma zweert bij het Rijksmuseum van Oudheden in Leiden, al snap ik nooit waar het parkeren daar nou makkelijk is…)
- Deel wat je leert met anderen – discussies houden het hoofd fit
- Lichaamsbeweging! Zelf ben ik geen sportfanaat, maar om de dag even wandelen langs de Maas doet wonderen voor het brein
- Slimmer slapen: niet onderschatten, want na een slechte nacht merk ik zelf dat alles wat trager gaat
Dat je brein na je 50ste alleen maar achteruit zou hollen? Mwah… Mijn ervaring (en die van veel mensen om me heen) is juist het tegenovergestelde gegaan. Niet alles op een presenteerblaadje, soms moet je het geluk zelf even uitvinden. Maar de wetenschap is dus verrassend positief – al vertellen ze dat dus veel te weinig in de spreekkamer.
In ieder geval: probeer het eens uit en deel je eigen ervaringen, bijvoorbeeld hieronder of spreek erover met vrienden in het park. Misschien weet je buurman nog wel een trucje waardoor je ineens alles beter onthoudt — je weet maar nooit. In ieder geval: het is nooit te laat om iets nieuws te leren. Nou ja, zo voel ik het tenminste…
