Wist je dat iets wat jij waarschijnlijk nu – of straks, zonder erbij na te denken – in je keuken gebruikt, is uitgevonden door de Romeinen? Nee, geen fancy pizza-oven of wijnvat, maar iets heel gewoons, waarvoor ik vorige week nog met mijn buurman stond te discussiëren bij Albert Heijn. De Romeinen waren absolute meesters in praktische oplossingen. Het is bizar hoe één van hun vondsten ons nog steeds begeleidt, elke dag opnieuw.
Van Via Appia tot jouw besteklade
Iedereen kent die verhalen over Romeinse wegen en aquaducten – daar raak je bijna aan gewend. Maar dat zij ook de vork hebben “uitgevonden”? Eerlijk gezegd heb ik dat pas een paar maanden geleden echt beseft. Mijn collega van het werk zei het tussen neus en lippen door – eerst dacht ik: onzin. Maar een beetje googlen, en ja hoor, wat blijkt: hoewel er her en der vorkachtige dingen waren, waren het de Romeinen die bestek echt naar het volgende level brachten.
Waarom juist de vork?
Omdat de vork pas ergens rond de eerste eeuw na Christus “mainstream” werd. Voordien prikte men met messen en eventueel vingers – nu bijna ondenkbaar, ik zie het nog niet op een moderne vrijdagmiddagborrel bij Bol.com. De Romeinen vonden de eerste echte tafelmessen soms te lomp, dus introduceerden ze een werktuig met twee, drie of zelfs vier tanden. Superhandig voor olijven en vlees, maar ook gewoon… voor macaroni! In Romeinse kookboeken (ja, die bestaan) wordt al schaamteloos gesproken over het oppakken van sliertjes met een vork – net zoals nu, trouwens. Al geloof ik dat niemand daar toen van “spaghetti” droomde.
Hoe dat ons dagelijks leven bleef beïnvloeden
Toegegeven: niet elk huishouden bij ons in Haarlem heeft een marmeren bad of vloerverwarming (dank je, Romanen!), maar bestek – en vooral de vork – ligt gewoon in elk keukenkastje. Volgens een artikel dat ik vorige maand las, gebruiken we gemiddeld meer dan 7 keer per dag een vork. Hoe bizar is dat als je onthoudt dat die Romeinse uitvinding er nóg is, terwijl empires opkwamen en verdwenen, volkswijken veranderden en onze koffiemachines barista-proof werden. Mijn oma vertelde altijd dat haar moeder nog vond dat eten met een vork “chique” was – en dat was dus begin 20e eeuw!
Even volwassen worden: waarom zijn oude uitvindingen soms beter?
Heel eerlijk: soms vraag ik me af of we gewoon te snel nieuwe dingen willen. Wat als de Romeinen zich ook zo lieten meeslepen door trends? Dan zaten wij waarschijnlijk nog steeds alles met onze handen naar binnen te schuiven. In het verleden hielden mensen het graag praktisch én degelijk; als iets werkte, bleef het in gebruik. Misschien kunnen wij daar wat van leren – niet elk nieuw apparaat hoeft morgen alweer in de kast te belanden.
Mijn buurman zweert trouwens bij een oud, zwaar Romeins-achtig vleesmes (gevonden op de vlooienmarkt in Utrecht) en zegt dat het alles snijdt. Misschien moet ik het toch eens lenen, al twijfel ik of het in mijn vaatwasser past… maar dat terzijde.
Praktisch: waar kom je Romeins bestek vandaag tegen?
- Bijna elk archeologisch museum in Nederland toont wel Romeinse vorken — even googlen en je vindt er een paar, bijvoorbeeld in Museum Het Valkhof in Nijmegen.
- Op markten en in vintage winkels: oude vorken met stevige tanden — ik heb in een steegje in Leiden ooit twee gekocht, puur uit nieuwsgierigheid.
- En natuurlijk: in je eigen bestekla. Kijk er eens met andere ogen naar — misschien is die simpele vork je oudste Romeinse vriend.
Tot slot: eet, ontdek en deel je vondsten
Dus, de volgende keer als je je vork vastpakt voor een snelle AVG, sta even stil bij het feit dat je eigenlijk een eeuwenoude innovatie gebruikt. Misschien een beetje triviaal, maar ergens toch mooi. En als je nog bijzondere verhalen of oude bestekstukken in huis hebt – kom maar door in de reacties. Misschien heb ik het wel helemaal mis, wie weet… In ieder geval: eet smakelijk, zoals de Romeinen dat deden. Nou ja, ongeveer dan.
