Iedereen kent dat gevoel als je weer eens verdwaald raakt op Google Maps — ergens klopt er gewoon iets niet. Maar wist u dat er écht een plek is die fysiek bestaat, maar op geen enkele reguliere kaart te vinden is? Ja, het klinkt als het begin van een detectivefilm, maar het is pure realiteit. Een klein stukje aarde, verstopt tussen grenzen en bureaucratie, genegeerd door navigatiesystemen en zelfs door postbodes. Het gaat om het curieuze cultuurfenomeen: Terra Nullius in Europa.
Waar ligt deze “onbestaande” plek?
Ik geef toe: de kans is best klein dat je er ooit van hebt gehoord (zelfs mijn buurman in Rotterdam was verbaasd toen ik het gisteren vertelde). Het gaat om gebieden zoals het ‘Baarle-Hertog en Baarle-Nassau’ grensgebied tussen Nederland en België en het nog vreemdere terrein ‘No Man’s Land’ tussen Kroatië en Servië. Deze strook grond – soms niet groter dan een voetbalveld – heeft geen officieel land, geen gemeente, geen postcode. Google Maps doet vaak alsof het niet bestaat.
Stel je voor: je rijdt via de A16 richting Belgische grens, volgt de borden, en ineens ben je officieel… nergens. Geen duidelijk juridisch gezag, geen duidelijke wetten. Ik vind dat ergens best fascinerend, al vraag ik me af hoe veilig je je daar voelt ’s nachts, mocht je er ooit stranden.
Waarom staan deze plekken niet op de kaart?
Goed, even een feitje tussendoor: kaartenmakers zoals Google, OpenStreetMap of zelfs de ouderwetse ANWB-kaart zijn afhankelijk van officiële grenzen. Maar bij zulke “grensgevallen” – letterlijk – durft niemand verantwoordelijkheid te nemen. Vroeger dachten mensen: niet op de kaart = niet belangrijk. Maar nu is het juist omgekeerd: als je niet op de digitale kaart staat, besta je voor de meeste systemen gewoon niet. Mijn collega van IT zegt soms gekscherend “zonder postcode krijg je bij PostNL zelfs geen pakketje.”
- Geen hulpdiensten: Als je hier een ongeluk krijgt, kent geen ambulance het adres – bellen met 112 wordt tricky.
- Geen Google Reviews: Je favoriete café kan dus letterlijk “kaartloos” zijn. Hoe moeten we dat delen in de groepsapp?
- Geen officiële nationaliteit: Er zijn gebieden waar niemand weet of je nou belasting moet betalen in land A of land B. Zelfs ambtenaren terecht in de war – dat vertelde een douanier me recent bij het grenswinkeltje.
Bestaat er een praktisch voordeel?
Misschien denkt u: “en wat dan nog?”. Nou, het heeft zo zijn charme. Sommige mensen (vooral TikTok-hipsters, als je het mij vraagt) reizen expres naar deze kaartenloze zones. Geen massa’s toeristen, geen bordjes, gewoon totale vrijheid en een beetje anarchie. M’n nicht probeerde afgelopen zomer in Baarle zo’n plek te vinden, maar haar navigatie app kreeg kortsluiting — letterlijk een zwarte vlek op de digitale kaart.
Aan de andere kant: wil je er wonen, dan krijg je vooral bureaucratisch gezeur. Wel belasting betalen, geen recht op afvalophaal — klinkt niet bepaald als een droomleven, al zal er vast iemand zijn die dat juist spannend vindt. In ons buurtcafé bespraken we laatst zelfs het idee van “jouw eigen microstaat”, maar… niemand zag zichzelf dat echt volhouden.
Kleine mindblow: er zijn (misschien) meer van zulke plekken
Eerlijk: ik weet zeker dat er wereldwijd nog zat van deze vergeten gebieden bestaan. Onlangs las ik zelfs dat in het Poolse grensgebied kleine stukjes grond wisselend “van niemand” zijn (al willen de lokale boeren daar niet mee pronken). Het is toch een gek idee dat in een tijd van GPS en digitaal toezicht, er nog steeds fysieke plekken zijn waar niemand echt eigenaar van wil – of durft te zijn. Misschien werkt die anarchie daar juist nog wel als een soort onbedoelde sociale orde. Of niet – ik weet het niet zeker.
En nu? Gaan en ontdekken, of toch op de kaart blijven?
Dus stel: je hebt binnenkort zin in een avontuur waar geen Instagram-filter tegenop kan, zoek eens een plek op die “niet bestaat”. Het is zeker niet voor iedereen – ergens zijn de risico’s en het vreemde gevoel wel echt. Maar misschien is dat nou net het unieke eraan.
Heb je ooit zo’n kaartenloos stukje wereld ontdekt? Of lijkt je dat totaal niks? Deel je ervaringen of tips hieronder – ik ben benieuwd of dit fenomeen in Nederland ook leeft, of dat het vooral een hobby is voor nerds zoals ik… In ieder geval, bekijk de kaart de volgende keer toch met iets kritischer oog. Je weet maar nooit waar je uitkomt.
