Wist je dat we elke ochtend veilig wakker worden, deels dankzij een planeet waarover je al sinds de basisschool amper nadenkt? Echt waar, zonder Jupiter zou het leven op aarde er waarschijnlijk héél anders uitzien. mijn collega dronk gisteren koffie en vroeg: ‘Waarom is Jupiter eigenlijk zo belangrijk?’ Goede vraag! Niemand praat er ooit over, terwijl de planeet continu als een soort kosmische bodyguard voor ons fungeert.
Wat doet Jupiter precies voor ons?
Jupiter is geen gewone gasreus—het is de allergrootste planeet in ons zonnestelsel. Maar belangrijker: hij trekt allerlei ruimtepuin aan dat anders mogelijk naar de aarde zou vliegen. Denk aan kometen, asteroïden, brokken ijs. Terwijl ik vorige week naar het nieuws keek over ‘near misses’ met asteroïden (ja, dat komt dus véél vaker voor dan je denkt), bedacht ik me: stel je voor dat Jupiter er niet lag…
Volgens onderzoekers van de Universiteit van Amsterdam werkt Jupiter als een magneet voor gevaarlijke ruimteobjecten. Door zijn sterke zwaartekracht trekt hij die brokstukken weg van ons, of slingert ze zelfs weer het heelal in. Zo’n natuurlijke beschermingslaag lijkt haast te mooi om waar te zijn—maar de cijfers spreken voor zich. In 1994 sloeg de komeet Shoemaker-Levy 9 in op Jupiter. Als Jupiter er niet was geweest, was die misschien op aarde geklapt. best eng idee, eigenlijk.
Jupiter in het dagelijks leven—merk je er iets van?
Het klinkt groot en abstract, maar Jupiter beïnvloedt dus de kans dat een verwoestende inslag jouw weekendplannen dwarsboomt. Sterker nog, volgens de Koninklijke Nederlandse Vereniging voor Weer- en Sterrenkunde zijn veel dino’s misschien ooit weggevaagd door een inslag—gelukkig is de kans daarop nu veel kleiner, dankzij Jupiter. Mijn buurvrouw vroeg laatst: ‘Waarom zie je Jupiter nooit in de weer-apps?’ Tja, omdat ie meestal gewoon stilletjes zijn werk doet (en niet zo mediageniek is als een maansverduistering).
Waarom praat niemand over Jupiter?
In het nieuws gaat het over Mars-wagens, raketlanceringen, of SpaceX. Jupiter? Die krijgt amper aandacht. Misschien omdat de planeet vrij ver weg draait en lastig te zien is met blote oog (tenzij je een verrekijker pakt—tip van mijn vader trouwens: rond 23:00 uur kun je Jupiter soms best goed zien vanuit Groningen of Den Haag). In ons vriendenappje (ik zweer, geen grap) hebben we maanden terug een clash gehad: wie wist nog welke planeet Jupiter is als je ’m aan de hemel ziet? 80% van ons gokte mis…
Zo kun je Jupiter zelf spotten—als je zin hebt
- Check de sterrenkaart: Er zijn handige apps zoals Stellarium waarmee je snel ziet waar Jupiter staat.
- Ga naar een donkere plek: Uit de stad, liefst ergens zoals de Veluwe. Minder lichtvervuiling.
- Verrekijker of telescoop: Zelfs met een simpele verrekijker zie je Jupiter als een heldere stip. Soms met de vier grootste maantjes (Galileïsche manen—klinkt tof toch?).
- Let op de timing: Jupiter is ’s avonds zichtbaar van augustus tot en met maart, afhankelijk van het jaar.
en als je niks ziet—nou ja, dan beschermt Jupiter je in elk geval weer tegen wat anders. In ieder geval, zo werkt het volgens de experts, maar misschien is er meer aan de hand… wie weet.
Wat als Jupiter zou verdwijnen?
Daar wil je eigenlijk niet aan denken. Zonder Jupiter zou er volgens de laatste modellen (bron: ESA, gelezen tijdens mijn lunchpauze vorige maand) een acht keer grotere kans zijn op grote inslagen. Dat betekent niet dat we direct gevaar lopen, maar het zet de dingen wel in perspectief. Mijn moeder zou zeggen: ‘Bedenk goed wie je vrienden zijn.’ Nou, Jupiter hoort daarbij.
Nog iets om over na te denken…
Volgende keer als je naar buiten loopt en een heldere stip ziet, weet dan: die planeet heeft een veel grotere rol dan je denkt. Misschien is het tijd dat we Jupiter wat vaker bedanken. Of op z’n minst een toost uitbrengen namens ons allemaal.
Wat denk jij—moet Jupiter vaker in het zonnetje gezet worden? Deel je mening hieronder of stuur het door naar die ene vriend die altijd alles over ruimte weet. wie weet veranderen we samen het gesprek aan de vrijdagmiddagborrel…
in ieder geval, volgende keer als iemand vraagt waarom kosmos belangrijk is, heb je een nieuw feitje paraat.
