De erkenning van Italiaanse culinaire tradities door UNESCO
De Italiaanse keuken staat wereldwijd bekend om haar verse ingrediënten en smaakvolle gerechten. Op woensdag heeft het culturele agentschap van de Verenigde Naties, UNESCO, een nieuwe reden gegeven voor liefhebbers van Italiaanse cuisine om te vieren. De organisatie heeft de Italiaanse kookkunst toegevoegd aan de lijst van immaterieel cultureel erfgoed van de mensheid.
UNESCO heeft de rituelen rond de voorbereiding en consumptie van Italiaans voedsel opgenomen in haar lijst van traditionele gebruiken en uitingen. Deze erkenning wordt vaak gekoppeld aan de bekende lijst van werelderfgoed, waarop Italië met locaties als het Colosseum in Rome en de oude stad Pompeii prominent aanwezig is.
De vermelding richtte zich niet op specifieke gerechten, recepten of regionale specialiteiten, maar benadrukte het culturele belang dat Italienaren hechten aan de rituelen rondom koken en eten. Denk bijvoorbeeld aan de zondagse familiemaaltijd, de traditie dat grootmoeders kleinkinderen leren tortellini op de juiste manier te vouwen, of het samenkomen voor een maaltijd.
De symboliek van koken en eten in de Italiaanse cultuur
Pier Luigi Petrillo, lid van de Italiaanse UNESCO-campagne en professor in vergelijkend recht aan de La Sapienza Universiteit in Rome, licht toe dat koken meer is dan alleen voedsel bereiden. “Koken is een daad van liefde, een manier om iets over jezelf te vertellen en voor anderen te zorgen,” verklaarde hij.
Hij voegde toe dat de traditie van samen aan tafel zitten, pauzeren om te lunchen, wat langer blijven voor het diner of voor grote gelegenheden, niet gebruikelijk is in alle culturen. “Deze rituelen maken deel uit van de Italiaanse identiteit,” liet hij weten.
De Italiaanse premier Giorgia Meloni reageerde enthousiast op de erkenning. Ze stelde dat het niet alleen een eerbetoon is aan de Italianen, maar ook aan hun nationale identiteit. “Voor ons is de Italiaanse keuken meer dan alleen eten of recepten. Het is cultuur, traditie, werk en welvaart,” aldus Meloni.
Andere landen en culturen erkend door UNESCO
Het is niet voor het eerst dat een land haar culinaire tradities erkent ziet als cultureel erfgoed. In 2010 werd de Franse gastronomische maaltijd toegevoegd aan de lijst van immaterieel erfgoed, als iets dat het vieren van belangrijke momenten met eten symboliseert.
Ook andere nationale keukens en culturele praktijken zijn recentelijk erkend, zoals de cidercultuur in Asturias, Spanje; de traditie van Ceebu Jên in Senegal; en de traditionele kaasmaking in Minas Gerais, Brazilië.
UNESCO vergadert jaarlijks om nieuwe culturele praktijken op de lijst te plaatsen, die onderverdeeld zijn in drie categorieën: de lijst van representatieve praktijken, de lijst van praktijken in ‘noodgeval’ die dringend beschermd moeten worden, en een lijst met goede beschermingspraktijken.
Tijdens de bijeenkomst in Delhi werden 53 nominaties voorgedragen voor de representatieve lijst, die momenteel al 788 items bevat. Onder de genomineerden bevonden zich onder andere het Zwitserse yodellen, de weeftechniek voor de productie van sarees in Bangladesh en de familiecircussen uit Chili.
Italiaanse nadruk op duurzaamheid en diversiteit
In haar inzending benadrukte Italië de “duurzaamheid en bioculturele diversiteit” van haar keuken. Het land onderstreept dat haar eenvoudige gerechten de seizoensgebondenheid, verse producten en het beperken van voedselverspilling waarderen. De variatie weerspiegelt de regionale verschillen en invloeden van migranten en andere culturele groepen.
Francesco Lenzi, een pastamaakkerij in Rome, verklaarde trots dat Italiaanse keuken de beste ter wereld is. “Nul komma nul komt daar ook maar in de buurt,” zei hij. Lenzi wijst op zijn grootmoeder, de “koningin van dit grote huis aan zee” in Camogli, als inspiratiebronnen. “Op zondagen maakte ze ravioli met een deegrol,” herinnert hij zich.
Mirella Pozzoli, een toerist uit Lombardije, maakte duidelijk dat het samen eten voor Italianen bijzonder is. “Aan tafel zitten met familie of vrienden is iets dat wij Italienden zeer waarderen. Het is een traditie van verbondenheid die je nergens anders vindt,” zei ze.
Italië al vertegenwoordigd op de lijst en de impact van UNESCO-erkenning
Italië beschikt al over 13 andere culturele items op de UNESCO-lijst voor immaterieel erfgoed, waaronder het Siciliaanse poppenspel, de vioolbouwerstraditie in Cremona en de transhumance, de beweging van vee langs seizoensgebonden migratieroutes.
In de afgelopen jaren werd Italië ook erkend voor haar culinaire tradities, zoals de mediterrane voeding in 2013 en de pizza-makers van Napels in 2017. Petrillo meldde dat het aantal scholen voor het trainen van Napolitaanse pizzabakkers sinds de herkenning met meer dan 400 is gestegen. “Na de UNESCO-erkenning zijn er grote economische effecten geweest, vooral voor toerisme en de verkoop van producten, evenals op het gebied van onderwijs en opleiding,” aldus Petrillo.
