Je plant die reis waar je in de jaren ‘80 al van droomde — en ineens staat alles op z’n kop. Cultuurshock klinkt als iets voor studenten met een rugzak, niet? Maar de werkelijkheid is… anders. een paar maanden terug, midden in Bangkok, kreeg ik het gewoon even te kwaad van de herrie en de chaos. En ik ben bepaald geen onervaren reiziger. Dus hoe ga je, als nuchtere 50-plusser uit de polder, nu echt om met die andere cultuur? Hier wat ik heb geleerd, met hobbels en al.
Kennen we dat: schrik, verbazing, gewoon niet weten wat te doen
M’n buurvrouw — zij noemt zichzelf ‘wereldwijf’ — reist al sinds haar pensioen. En zelfs zij moppert soms over dat gevoel van ‘ik pas hier gewoon even niet’. Het is niet alleen het andere eten of verkeer aan de verkeerde kant van de weg. Het is de manier waarop mensen staren, hoe je ‘nee’ zegt zonder een heel dorp te beledigen, die plotselinge eenzaamheid op een vol terras. Iedereen denkt wel eens: waarom had ik niet gewoon Texel geboekt…
Nooit te oud voor beginnersfouten (en dat is oké)
Eerlijk — ik dacht altijd dat cultuurshock zoiets was van ‘jonge mensen gaan in hun eentje naar Australië’. Maar toen ik zelf in een antieke taxi in Iran zat, voelde ik me even radeloos. te midden van gebroken Engels, knetterende toeters en een chauffeur die duidelijk gek op Iraanse disco was, kreeg ik het koud zweet. had ik me beter moeten voorbereiden? Of maak ik er juist meer van dan het is? Misschien, maar iedereen maakt beginnersfouten — jong én ouder.
- Verdiep je vooraf, maar blijf flexibel. Lezen over lokale gewoonten is top, maar het loopt nooit precies zoals in een ANWB-boekje.
- Neem kleine dingen van thuis mee. Chocoprinses of je vertrouwde pleisterdoos; beetje herkenbaarheid doet wonderen vroeg of laat.
- Lachen helpt. De boel relativeren en je verbazing delen, liefst met andere Hollanders die je toevallig meet.
Praktische tips die ik zelf getest heb (en ja, sommige zijn tegenstrijdig)
Mijn collega — vijftiger en vaste gast van de Spaanse costa — zweert bij één dag alleen maar ‘kijken en niks moeten’ als ze in een nieuw land is. Ik zelf ben na een jetlag meestal te onrustig en wil meteen ergens naartoe. Misschien werkt dat voor u ook, misschien totaal niet. Maar probeer dit:
- De eerste dag bijna niks plannen. Echt, gewoon wandelen en alleen op koffie letten. alles even rustig bekijken.
- Praat met lokale mensen. Ja, klinkt spannend, maar de meeste mensen zijn juist trots als je hun taal probeert.
- Accepteer dat niet alles logisch is (voor een Hollander). In Azië wordt bijvoorbeeld niet overal op tijd gegeten. Soms is het al een kleine overwinning als je ontbijt vindt rond 11 uur.
- Maakte u een blunder? Dat doet iedereen. Vorige maand wees ik druk met vingers op eten in Japan — flinke misser daar. Niemand viel dood neer.
Het gaat soms mis en dat is best bevrijdend
Laat u niet wijs maken dat reizigers van onze generatie overal direct hun draai vinden. de mooiste verhalen zijn niet de perfecte, maar die met een beetje schade en schande. Geloof me — u komt heel wat relaxter terug als u niet alles probeert te controleren. Of, zoals m’n moeder altijd zegt: “Als alles vanzelf zou gaan, had je ook kunnen blijven zitten.”
Kleine gewoontes die het verschil maken
- Lokale simkaart en Google Translate app. Scheelt ergernis en gedoe (al snapt die app ‘goede morgen’ soms niet helemaal…)
- Overleg in Whatsapp-groepje ‘Hollanders in het buitenland’. Sloeg bij mij aan — soms vraag ik de gekste dingen en krijg binnen vijf minuten antwoord.
- Denk in dagen, niet in uren. Cultuurshock is vaak binnen een dag alweer een stuk minder heftig dan je dacht. Of niet, dat kan ook.
Tot slot… hoe blijf je jezelf?
Misschien ga ik ooit gewoon weer naar Terschelling — maar voorlopig probeer ik het onbekende te omarmen. Ik zou zeggen: geef uzelf het voordeel van de twijfel, stel geen te hoge eisen… en onthoud dat een cultuurshock eigenlijk gewoon een teken is dat je uit je comfortzone bent. Dat is soms ongemakkelijk, maar tja, groei gebeurt nooit in je luie stoel.
Heeft u zelf goede of juist gênante tips om met cultuurverschillen om te gaan? Laat het weten — in ons volgende reisgroepje lachen we om elkaars blunders. In elk geval… fijne reis alvast, waar die ook heen gaat.
