Je hoort het steeds vaker: algoritmes weten alles over je, sturen je voorkeuren en bepalen zelfs wat je morgen koopt. Op zich best spannend – of eerlijk gezegd, soms een tikkeltje eng. Gisteren in de tram hoorde ik iemand zeggen: “Mijn telefoon weet eerder waar ik naartoe wil dan ikzelf”. Maar kun je er iets aan doen? Of moeten we het maar accepteren, net als de regen in november? Laten we eens uitpluizen hoe je de regie – nou ja, tenminste een stukje – terugpakt.
Wat doen die algoritmes nu écht?
Even heel praktisch. Algoritmes zijn rekenformules die beslissen welke posts je op Instagram ziet, welke video’s YouTube aanbeveelt, of welke nieuwsberichten in je Google Discover opduiken. Ze leren van jouw gedrag: vind je kattenfilmpjes leuk, krijg je meer kattenfilmpjes. Best onschuldig — tot je denkt: ben ik nog mezelf, of alleen het resultaat van slimme codes?
Waarom laten we het toe?
- Gemak: algoritmes nemen denkwerk uit handen. Je hoeft weinig te zoeken. Maar soms voelt het eigenlijk als luiheid…
- FOMO: alles willen meekrijgen, bang om iets te missen. Mijn collega zei vorige week nog dat TikTok haar nieuwsbron is.
- Onzichtbaarheid: veel mensen beseffen niet hóe persoonlijk hun feed is — totdat je het telefoon van iemand anders bekijkt en denkt: huh, wat zie jij allemaal?
Simpele trucs om meer grip te krijgen
Nu wat concrete tips – waar je niet heel je leven voor hoeft om te gooien.
- Stel je voorkeuren in. Bij bijna ieder platform (van LinkedIn tot YouTube) kun je aangeven wat je niet wilt zien. Kost even moeite, maar werkt wél. Ik heb bijvoorbeeld alle clickbait-kanalen uitgezet — scheelt bak irritatie per dag.
- Regelmatig uitloggen. Door uit te loggen uit Google of Facebook voorkom je dat je volledige klikgedrag aan één profiel wordt gekoppeld. Mijn buurman doet dat elke avond — hoewel ik zelf soms te lui ben, is het wel slim.
- Gebruik meerdere e-mailadressen of browsers voor verschillende doelen. Bijvoorbeeld werk, privé, online shoppen. Daardoor worden profielen minder nauwkeurig — al is het niet waterdicht natuurlijk, maar toch.
- Klik eens wat anders aan. Serieus — zoek op dingen buiten je ‘bubble’. Ben je Ajax-fan? Kijk een keer Feyenoord-video’s (oké, dat is misschien lastig). Zo snapt het algoritme je minder snel.
- Zet notificaties uit. Minder prikkels, meer rust. Mijn moeder riep vroeger altijd: “Wat je niet ziet, mis je niet.” Nou, in dit geval is dat best waar.
Feiten die je niet mag missen
- Uit onderzoek van het Rathenau Instituut (2023) blijkt dat 68% van de Nederlanders niet precies weet hoe social media hun voorkeuren bepaalt.
- 31% zegt zich opgelaten te voelen als advertenties ineens verdacht goed passen. Of ligt dat gewoon aan mij en mijn vriendenkring?
Blijf mens, geen profiel
Uiteindelijk draait het allemaal om keuzes. Niet alles hoeft automatisch — soms mag je best even zélf nadenken. Niemand wordt geboren als dataproduct — nou ja, behalve misschien als je ouders developers zijn.
Dat algoritmes nergens meer verdwijnen, is duidelijk. Maar een beetje tegenwicht kunnen we wel bieden. tenslotte bepaalt niet een app, maar jij hoe je de dag begint — of je nu eerst koffie drinkt bij de lokale HEMA, of domweg op je bank in Rotterdam filmpjes swipet. In ieder geval: probeer één tip hierboven, en vertel wat voor jou werkt.
Kor•t•om—hoe doe jij dat eigenlijk? Deel je ervaring hieronder of neem een moment voor jezelf — zonder schermen. Tot op Google Discover, wie weet…
