Wist je dat simpelweg met links eten in Iran je serieus in de problemen kan brengen? Of dat je in sommige winkels in Jordanië écht niet zomaar mag afdingen, ook al doet je buurvrouw dat thuis altijd op de markt? Ooit heb ik zelf – eerlijk waar – een kopje koffie geweigerd in Oman. Sindsdien vertelt mijn collega er nog wel eens smakelijk over. Waarom? De lokale etiquette bleek net een puzzel waar “even googelen” je niet per se uit helpt.
Waarom is het Midden-Oosten zo’n cultuur-shock?
We denken in Nederland vaak dat we flexibel en tolerant zijn — iedereen kan zichzelf zijn, toch? In het Midden-Oosten liggen de regels van omgang en beleefdheid op veel punten totaal anders. Denk aan de rol van familie, religie, gastvrijheid, kleding. En ja: soms schrik je gewoon. zo had een vriend van me begin dit jaar een flinke faux pas in Dubai door in het openbaar een biertje te drinken. Leermomentje, zullen we maar zeggen.
De grootste valkuilen voor Nederlanders (en hoe je ze ontwijkt)
- Hand geven of juist niét
Niet iedereen in het Midden-Oosten geeft iedereen de hand — mannen geven elkaar vaak een stevige handdruk, maar vrouw-man is een ander verhaal. Soms is er een kleine buiging of alleen een hand op het hart. Zoek altijd even contact met je ogen voordat je verder gaat. - Kleding: beter iets te netjes
M’n moeder zegt altijd: beter overdressed dan underdressed. Voor het Midden-Oosten zeker waar: lange broeken, bedekte schouders (voor mannen én vrouwen), geen korte rokjes of strakke shirts. Loop je toch eenmaal met slippers door een souk in Doha, reken op een paar blikken. Of juist helemaal niet — maar daar kun je dus net pech mee hebben. - Gastvrijheid (en het eindeloze kopje thee!)
Weiger nooit zonder reden een kopje thee, koffie of dadel. Als het je écht niet uitkomt, wees dan vriendelijk maar duidelijk. In de meeste landen is gastvrijheid heilig — zelfs collega uit Utrecht had na haar eerste bezoek aan Libanon wekenlang nog verhalen over koffie en zoetigheid die maar bleven komen.
Religie en dagelijkse routines: niet overslaan!
In de Ramadan eten mensen overdag niet — dat betekent dat je als toerist misschien ook buiten het zicht moet lunchen. Op vrijdag is het weekend en alles verloopt traag, vooral in Saudi-Arabië en Bahrein. Gek genoeg voelde ik me eerst bezwaard dat ik in een hotel gewoon een croissant zat te eten, maar men nam het me niet kwalijk… Al hangt het vast van het hotel en het dorp af.
Lichaamstaal: soms zegt één gebaar alles
- Zorg dat je voeten niet naar iemand wijzen — dat kan als beledigend overkomen, hoorde ik laatst van een Jordaanse kennis.
- Met links iets aangeven of eten doe je liever niet. Links is voor “onreine” handelingen, aldus mijn Egyptische collega.
- Intense oogcontact tussen vrouw en man wordt vaak als te persoonlijk beschouwd — ik dacht trouwens dat dit een cliché was, maar kreeg er laatst toch commentaar op in Marrakech. Dus je bent gewaarschuwd.
Praktische tips waarmee je minder opvalt (en meer welkom bent)
- Leer een paar basiswoorden Arabisch, zelfs “salam alaikum” doet wonderen
- Laat je gezichtshaar netjes achter — baarden zijn in sommige culturen deel van het aanzien, maar slordig komt anders over
- Vraag voor je iets fotografeert, zeker op markten of bij religieuze plekken
- Respecteer religieuze festiviteiten, zoals de Ramadan — eet en drink discreet
- Onthoud: bescheidenheid en respect winnen altijd
In het algemeen geldt — als je twijfelt, kijk even hoe de locals het doen, of vraag het. Vaak waarderen mensen dat je je best doet. Maar zelfs als je een keer flatert: het levert toch de beste verhalen op bij de borrel als je weer thuis bent… Nou ja, meestal.
Tot slot
Het Midden-Oosten is fascinerend en verre van eenduidig — kijk, luister, wees nieuwsgierig en soms gewoon even stil. En uhm, neem een sjaal of licht vestje mee. Geloof me… eh, of nu ja, misschien zegt je buurman dat je je te druk maakt. In ieder geval: wat was jouw grootste blunder of vondst? Deel het in de comments — ik ben benieuwd!
