Massale protesten tegen de opkomst van extreemrechts in Kroatië
Op zondag zetten duizenden mensen hun stem kracht bij met demonstraties in verschillende steden in Kroatië. De betogingen richtten zich op de opmerkelijke toename van extreemrechtse activiteiten, die de ethische en politieke spanningen binnen het land verder opdrijven. Onder de noemer “Verenigd tegen fascisme” kwamen demonstranten samen in onder andere Zagreb, de hoofdstad, waar het publiek uitte dat ze allen antifascisten zijn en zich zullen verzetten tegen groepen die proberen angst te zaaien en tegenstanders het zwijgen op te leggen.
De menigten riepen slogans zoals “We are all antifascists” en eisten dat de autoriteiten maatregelen nemen om de hardrechtse groeperingen te beperken. Deze groepen maken vaak gebruik van symbolen die gerelateerd zijn aan de pro-Nazi staat die Kroatië tijdens de Tweede Wereldoorlog had, inclusief het symbolisch eren van de fascistische geschiedenis. Tijdens de protesten uitten sprekers zorgen over de gevaarlijke ontwikkelingen en benadrukten dat er strijd nodig is voor een democratische samenleving.
Anti-rechts activisme en de confrontaties met extremisten
In sommige regio’s, zoals Rijeka en Zadar, kwamen groepen jonge mannen in zwarte kleding bijeen. Volgens een rapport van de nieuwswebsite Index werden in deze bijeenkomsten kleine confrontaties met de politie gemeld, waarbij één persoon werd gearresteerd. Tijdens november werden er incidenten gemeld waarbij extremisten zich richtten op culturele evenementen die de Servische gemeenschap in Zagreb en Split ondersteunden. Deze acties maakten deel uit van een bredere trend van etnisch gemotiveerde geweldsuitingen die herinneringen oproepen aan de oorlog in de jaren 90, toen Serbische rebellen delen van Kroatië probeerden te controleren met het doel zich bij Servië aan te sluiten.
Voorafgaand aan de interventie van de politie riepen de extremisten pro-fascistische en nationalistische slogans, waarbij ze gebruik maakten van de symbolen die herinneringen oproepen aan het pro-Nazistische regime van de Ustaša, dat tijdens de oorlog concentratiekampen exploiteerde met talloze slachtoffers onder etnische minderheden.
De verschuiving naar rechts en de politieke context
Deze toename van extreemrechts sentimenten in Kroatië is niet los gezien van de politieke ontwikkelingen binnen het land. Na de definitieve verwerking van de oorlog in de jaren 90, begonnen conservatieve politieke partijen onder leiding van premier Andrej Plenkovic na de verkiezingen van het afgelopen jaar coalities te vormen met uiterst rechtse partijen. Dit markeerde een duidelijke verschuiving richting rechts, die onder meer werd versterkt door het organiseren van een concert in juli, waarop een bekende voortrekker van de rechterzijde optrad.
Sommige van diens nummers bevatten slogans die dateren uit de Tweede Wereldoorlog, wat in de samenleving tot verdeeldheid leidt. Ondanks dat premier Plenkovic stelt dat de overheid extremisme niet tolereert en dat hij pogingen onderneemt om de situatie te beheersen, wordt er door critici beweerd dat hij de problemen onder de mat schaamt. Aan de andere kant beschuldigt hij linkerzijde ervan het probleem uit te vergroten en zo de politieke kloof te verdiepen.
Historische achtergrond en internationale betrekkingen
Historisch gezien maakte Kroatië na de Tweede Wereldoorlog deel uit van de communistische Joegoslavië, dat in de jaren 90 uiteenviel tijdens een reeks nationalistische conflicten. Tijdens die oorlog kampeerden Servische rebellen gebiedsdelen van Kroatië en wilden zich aansluiten bij Servië. Meer dan tienduizend mensen verloren daarbij het leven. Kroatië werd in 2013 lid van de Europese Unie, nadat het vier jaar eerder lid werd van de NAVO, en heeft zich sindsdien verder geïntegreerd in Europese en NAVO-structurele verbanden.
