Deelsituaties en voorbeelden van groepsactiviteiten
Fans maken de ‘wave’ tijdens een honkbalwedstrijd tussen Tennessee en LSU, gehouden op 17 juni 2023 tijdens de NCAA College World Series in Omaha, Nebraska. Daarnaast is er een afbeelding van Yeni Salazar die op 21 september 2020 een Zumba-les leidt in Queen’s Elmhurst Memorial Park, New York. Ook worden fans zichtbaar die reageren tijdens een watchparty in Los Angeles, terwijl de Los Angeles Dodgers tegen de Toronto Blue Jays spelen in de zevende en beslissende wedstrijd van de World Series op 1 november 2025. Verder zijn er beelden van mensen die een vuur bekijken voordat ze over de gloeiende resten lopen tijdens de San Juan-viering in San Pedro Manrique, in Noord-Spanje, op 23 juni 2019.
Het gevoel van eenheid tijdens rituelen en evenementen
In San Pedro Manrique leggen de inwoners zich met een stevige houding over een pad van gloeiend hete kolen, terwijl duizenden toeschouwers hen aanmoedigen. Het publiek reageert enthousiast als ze samen over het vuur lopen, vaak terwijl ze een ander op hun rug dragen. Hoewel de rol van de lopers en het publiek tijdens deze jaarlijkse juniritueel duidelijk verschillend is, melden zij dat ze een soort gevoel van samenhorigheid ervaren, alsof de hele groep één wordt. Deze waarneming wordt bevestigd door Dimitris Xygalatas, een cognitief antropoloog aan de Universiteit van Connecticut, die het Spaanse ritueel jaren geleden als onderzoeker heeft bijgewoond. Hij heeft soortgelijke gevoelens al bij sportwedstrijden ervaren, wanneer hij met zestigduizend supporters van zijn lokale voetbalteam tegelijkertijd juichte en meezong.
De wetenschap achter collectieve gevoelens
Xygalatas heeft deze collectieve ervaringen beschreven als ‘collectieve effervescence’, een term die ook voorkomt in zijn boek “Rituals: How Seemingly Senseless Acts Make Life Worth Living.” Het zijn die momenten waarop mensen samen deelnemen aan een betekenisvolle activiteit die positieve emoties opwekt. Denk aan kippenvel bij een concert, de adrenalinekick tijdens groepslessen of het enthousiasme tijdens religieuze festivals.
‘Wij-gedrag’ en de fysiologische synchronisatie
De recente term ‘we-gedrag’ verwijst naar het fenomeen dat ook wel bekendstaat als fysiologische synchronisatie. Kelly McGonigal, gezondheidspsycholoog aan Stanford University, noemt het ‘collectieve vreugde’. Deze dat wordt al meer dan een eeuw bestudeerd sinds de Franse socioloog Émile Durkheim, die het culturele effect van effervescence beschreef in oorspronkelijke samenlevingen. Xygalatas heeft zich gericht op het meten van deze synchronisatie tijdens verschillende groepsactiviteiten. Hij heeft mensen uitgerust met hartslagmeters en elektroden, en talloze stilstaande beelden uit video’s gehaald om gezichtsuitdrukkingen te analyseren.
Physiologische reacties en groepsbinding
Zijn bevindingen tonen aan dat de fysiologische reacties van mensen tijdens opwindende gebeurtenissen zoals sportwedstrijden vaak synchroniseren. Bijvoorbeeld, de hartslagen van sportfans in het stadion worden op één lijn gebracht, terwijl kijkers thuis dat minder vaak ervaren. Op het veld ervaren deelnemers doorgaans hogere endorfinelevels, wat verband houdt met het versterken van onderlinge binding.
Waarom rituelen en groepsactiviteiten belangrijk zijn voor welzijn
Op een fundamenteel niveau betekenen deze rituelen en activiteiten dat mensen elkaar opzoeken en met elkaar verbinden. Dit is essentieel voor psychologisch welzijn, merkte Xygalatas op. Als we ons allemaal op dezelfde manier kleden, bewegen en dezelfde gevoelens uiten, dan verwerken onze hersenen dezelfde prikkels. Deze synchronisatie vormt een basisbehoefte, aldus de onderzoeker.
Hoe je ‘we-gedrag’ kunt stimuleren
Wat voor activiteiten kunnen mensen doen om ‘we-gedrag’ te activeren? Volgens Kelly McGonigal, die zich heeft verdiept in de wetenschap van emoties en schreef over de emotionele voordelen van beweging in haar boek “The Joy of Movement,” moet een activiteit aan enkele criteria voldoen:
- De activiteit moet persoonlijk plaatsvinden, in aanwezigheid van anderen. Tijdens de COVID-19-pandemie ondervonden mensen dat online proberen positieve interacties na te doen lastiger was dan fysiek samenkomen.
- Het maken van geluiden, bewegen en dansen of zingen versterkt de collectieve vreugde. McGonigal benadrukt dat je meer collectieve vreugde ervaart tijdens het dansen met anderen dan wanneer je alleen in een theater naar een voorstelling kijkt.
- Daarnaast is het belangrijk om schaamte of verlegenheid los te laten en je volledig onder te dompelen in de activiteit. Passieve toeschouwers blijven minder vaak de positieve effecten ervaren, stelde zij.
McGonigal voegt toe dat je bijvoorbeeld tijdens een sportwedstrijd mee moet doen met de ‘wave’ (de golvende beweging van de handen en armen), en dat je actief deel moet nemen aan groepslessen waarbij de instructeur bijvoorbeeld roept: “Can I get a whoop, whoop?” Het actief meedoen is essentieel voor het verkrijgen van de volle voordelen van ‘we-gedrag’.
Albert Stumm over welzijn en groepsdynamiek
Albert Stumm schrijft over onderwerpen als welzijn, voeding en reizen. Zijn werken zijn te vinden op deze website.
