De lange, donkere winter in de Noordse landen
De noordse landen kennen de lange winterperioden waarin de daglichturen minimaal zijn. Ondanks de beperkte of afwezige daglicht en de maanden van kou, hebben de bewoners in Noord-Europa en boven de Arctische Cirkel geleerd hoe ze mentaal en fysiek kunnen omgaan met de jaarlijkse winterdepressie. Deze kan al in oktober beginnen en tot in april duren voor sommige mensen.
De invloed van de winter op lichaam en geest
Volgens experts beïnvloedt de donkere winter het circadiane ritme van ons lichaam. Met minder daglicht kunnen onze interne biologische klokken niet goed synchroniseren, wat de slaap- en waakcyclus verstoort. Mensen slapen mogelijk langer, maar voelen zich niet verfrist en kunnen de rest van de dag moe blijven. Om hiermee om te gaan, wordt aanbevolen een zonsopgangsimulator te gebruiken, een apparaat dat de kamer geleidelijk verlicht zodat je op een natuurlijkere wijze wakker wordt.
Sociaal welzijn en beweging in de wintermaanden
Naast vermoeidheid is het tijdens de winter gemakkelijker om sociaal terug te trekken. Mensen worden prikkelbaarder en hebben meer conflicten met vrienden. Het is daarom belangrijk om sociale contacten actief te onderhouden, omdat symptomen niet snel verbeteren in isolatie. Het meenemen van een vriend voor een workout kan ook helpen om de winterkilootjes te vermijden, die vooral ontstaan door trek in koolhydraten, vooral in de avond.
Behandeling met lichttherapie tegen seizoensgebonden depressie
Miljoenen mensen wereldwijd lijden volgens schattingen aan seizoensgebonden depressie, ofwel SAD. Deze aandoening begint vaak in de herfst en verdwijnt in de lente of zomer. Onderzoekers ontdekken dat speciale cellen in onze ogen blauw licht omzetten in neurale signalen die de stemming en alertheid beïnvloeden. Zonlicht bevat veel blauw licht, dat onze hersenen activeert en ons alerter en mogelijk gelukkiger maakt.
Wetenschappers, zoals Kathryn Roecklein van de Universiteit van Pittsburgh, hebben vastgesteld dat mensen met SAD minder gevoelig zijn voor blauw licht tijdens de winter. In ernstige gevallen kan medische ondersteuning en medicatie nodig zijn. Professor Christian Benedict van Uppsala University adviseert lichttherapie voor zowel mensen met SAD als mensen met milde winterblues. Het gebruik van een apparaat dat ongeveer 20 keer feller licht biedt dan gewoon binnenshuis licht, kan de biologische klok herstellen en de serotoninespiegel verhogen.
Een richtlijn is om 30 minuten per ochtend lichttherapie te gebruiken met een apparaat dat ongeveer 10.000 lux biedt. Speciale lampen kosten tussen de 70 en 400 euro, en sommige verzekeringen dekken een deel van de kosten als er een officiële diagnose is gesteld.
De positieve mindset als strategie voor overleving
Volgens Ida Solhaug, psycholoog aan de Universiteit van Tromsø, is het belangrijk om een positieve houding te behouden en de verandering van de seizoenen te accepteren. Deze manier van denken, die veel Norwegianen delen, helpt om de donkerte draaglijk te maken. Het combineren van binnen- en buitenactiviteiten is daarbij essentieel. Binnen kan hygge – het Deense concept van gezelligheid – de sfeer verbeteren door het gebruik van dekens en een warme drank.
Natuurlijk is het geen goed idee om de hele winter te hiberneren. Na het kijken van een film op de bank kun je naar buiten gaan voor een korte wandeling, zelfs op bewolkte dagen, en daarbij de frisse lucht inademen. Wie het aandurft, kan ook een koude duik nemen, zoals veel Nordicers doen. Solhaug probeert bijvoorbeeld wekelijks te zwemmen in het ijskoude water bij Tromsø, 350 km ten noorden van de Arctische Cirkel, wat haar energie geeft tijdens de lange winter.
Praktische adviezen van Finland en de regio
Volgens de Finse president Alexander Stubb moeten mensen leren de winter te waarderen. Hij raadt bijvoorbeeld aan om een ijsbad te nemen gevolgd door een sauna, en dat nog eens te herhalen, alvorens weer naar buiten te gaan. Op die manier lukt het wel om de winter door te komen.
Conclusie
De aanpak van de winterblues in Noord-Europa varieert van lichttherapie tot sociale en fysieke activiteiten. Het is van belang om vermeende gevaren van het seizoen te erkennen en strategieën te ontwikkelen om het donkere, koude klimaat draaglijk te maken, zonder de moed te verliezen of het hiberneren te promoten.
