Onlangs stond ik, weer eens, zeker twintig minuten te wachten op een Braziliaanse collega voor onze lunch bij die drukke tent op de Haarlemmerdijk. Klinkt bekend? Brazilianen en stiptheid — het is een berucht duo in Amsterdam, en niet alleen daar. Toch is het te simpel en eigenlijk niet eerlijk om te denken dat ze “gewoon lak hebben aan je tijd”. Het verhaal is veel interessanter…
Altijd te laat? Het is ingewikkelder dan je denkt
Eerlijk is eerlijk: ik dacht vroeger ook dat laat komen iets was wat je na je studententijd gewoon afleert. Maar Brazilië werkt niet met onze Nederlandse ‘Doe maar normaal dan doe je al gek genoeg’-mentaliteit. Op tijd zijn betekent er, nu ja, vooral zijn — niet op de minuut nauwkeurig, maar… ooit in het tijdsbestek dat je had afgesproken.
Volgens een vriend uit Rio (en ik geef toe — hij is nogal het type dat “over twintig minuten” zegt en dan pas na een half uur binnenkomt), draait het in Brazilië niet om de klok, maar om aandacht geven. Aan het moment, aan je gesprekspartner, aan familie. Als je bijvoorbeeld zwaar in gesprek bent met je oom, dan zeg je niet: “Sorry, ik moet nu écht gaan!” Je luistert af, je drinkt nog een koffie. Tijd is rekbaar.
Een cultuur van improvisatie en warmte
Nederlanders plannen. Brazilianen improviseren. Ja, klinkt als een cliché — maar wie ooit een Braziliaans familiefeestje probeerde te organiseren weet: tijden zijn meer een suggestie. “Ik kom rond vier uur”, kan alles betekenen van drie tot zes uur. Vorige maand nog een verjaardag bij vrienden uit São Paulo: het feest begon zogenaamd om vijf uur, maar niemand kwam voor half zeven opdagen. En niemand keek raar op. In het begin vond ik dat lastig. Nu eigenlijk een beetje bevrijdend.
- Tijd is sociaal: Kom je later? Geen probleem, als je er maar bént en betrokken bent.
- Spontaniteit troef: Plannen is altijd plan B, het echte leven gooit alles door elkaar.
- Familie & vriendschap: Prioriteit ligt bij elkaar, niet bij de klok.
De kracht (en valkuil) van flexibiliteit
Aanpassen en schakelen, daar zijn Brazilianen echt heer en meester in. Mijn oud-klasgenoot uit Utrecht werkt nu een paar maanden in Rio en zei laatst: “Het is relaxed — maar je agenda kan de prullenbak in.” Responsiviteit? Ja. Maar ook zo flexibel dat afspraken soms helemaal vervagen.
Dat brengt trouwens wel eens verwarring. Zo hoorde ik vorige week mijn eigen buurvrouw zuchten dat haar Braziliaanse oppas nooit stipt is — “Maar als je haar nodig hebt in noodgevallen, staat ze meteen klaar.” Dus waar draait het om? Niet om disrespect, eerder om betrokkenheid bij het moment.
En hoé werkt dat voor jou in Nederland?
Ik weet niet of dit voor iedereen geldt — misschien heb ik gewoon pech (of mazzel?) met de Braziliaanse mensen in mijn leven — maar hun tijdsbesef brengt rust. In de snelheid van Amsterdam is het soms een verademing om niet altijd strak op de minuut te hoeven leven. Mijn collega zegt altijd: “In Brazilië is het belangrijker dat je komt, niet wanneer.”
Wil je afspraken met Brazilianen soepeler laten verlopen? Mijn tips (omdat je hier nu toch bent):
- Stuur altijd een herinnering: Niet dwingend, gewoon even vriendelijk.
- Neem ruimte in je planning: Komt iemand te laat? Gebruik die tijd voor wat anders.
- Laat verwachtingen los: Brazilië en Nederland zijn gewoon verschillend. En dat is oké.
Trouwens, onlangs in onze buurt-app: iemand stelde voor om afspraken “Braziliaans kwartiertje” te noemen. Misschien moeten we dat vaker doen. In ieder geval: oordeel niet te snel — tijd kan op zoveel manieren beleefd worden. Of ik het altijd makkelijk vind? Helemaal niet. Maar het heeft ook z’n charme, zo tussen het gehaast door…
Meer ervaringen of tips? Deel ze hieronder. Misschien heb ik het mis — of mis ik gewoon een betere manier om er mee om te gaan. Nou ja, in ieder geval bedankt voor het lezen. En nu maar hopen dat jouw volgende afspraak iets meer… Nederlands is qua timing, of niet dan?
