Onlangs zei een collega in onze Friese appgroep: “Heb je het gelezen? Dit is misschien onze laatste kans om het mee te maken.” Hij had het over iets waar veel mensen amper bij stilstaan: een fenomeen in de Waddenzee, dat – als je de recente berichtgeving mag geloven – binnenkort voorgoed kan verdwijnen. Moet je daar nou echt wakker van liggen? Ik heb het zelf gecheckt, en, eerlijk, het voelt een beetje als het einde van een tijdperk. Of maak ik het te dramatisch…
Wat gebeurt er met de Waddenzee?
Kort samengevat: de traditionele dynamiek waarbij slikken, platen en zandbanken zich verplaatsen en eilanden soms letterlijk groeien of krimpen — dat zie je in Nederland eigenlijk nergens anders. Maar door zeespiegelstijging, snelle afname van schelpendieren en verstoring door toerisme dreigt een eeuwenoud ritueel te verdwijnen. En het gekke is: als je afgelopen maand op Schiermonnikoog liep, kon je het haast voelen. Oude wadlopers fluisteren erover bij de viskraam op Lauwersoog – alweer een stukje kwijt aan het water.
Waarom is dit zo bijzonder?
Het unieke schouwspel van droogvallende zandplaten en duizenden vogels die daarop fourageren vind je alleen hier. In de zomer — als je in Pieterburen vakantie viert — ruik je het zilt en hoor je die typische wind die door de kwelders jaagt. Mijn moeder zegt altijd dat de Waddenzee in haar jeugd veel grilliger was — “toen had je plekken die nu al lang zijn opgeslokt.” Wetenschappers noemen dat morfologische dynamiek. Klinkt saai, maar eigenlijk is het spectaculair. Toch: onderzoekers van de Rijksuniversiteit Groningen waarschuwen deze maand in hun rapport: “Zonder snel ingrijpen verliezen we een belangrijk deel van die dynamiek binnen tien tot vijftien jaar.”
Kun je nog iets doen als gewone bezoeker?
- Respecteer rustzones: Blijf op de aangegeven paden — vogels zijn kwetsbaar.
- Laat geen afval achter: Klinkt ouderwets, maar op het wad blijft alles liggen.
- Denk na over vervoer: Pak eens de boot in plaats van de auto naar Lauwersoog of Harlingen.
- Praat erover: Vaker dan je denkt helpt het als je lokaal je zorgen deelt.
Vorige weekend sprak ik een gids op Ameland die vertelde dat zelfs kleine keuzes, zoals geen plastic meenemen, uiteindelijk verschil maken. Of dat echt zo is? Ik weet het niet zeker, maar het klinkt logisch.
Als je het nog wilt meemaken…
Pak gewoon eens spontaan de fiets en ga op ontdekking. Wadlopen bij laag water blijft magisch – zelfs als je drie dagen later nog modder in je sok vindt. En ja, misschien is het volgende generatie die dit landschap vooral van oude foto’s moet kennen…
Gaat het verdwijnen, of toch niet?
Feit is: niemand weet 100% zeker hoe de Waddenzee zich precies gaat ontwikkelen. De rapporten wisselen per jaar en mijn buurman (die al 40 jaar mossels steekt bij Holwerd) grapt altijd dat “het Wad doet wat het wil.” Misschien overdrijven de kranten weer, misschien ook niet. Maar ik zou zeggen: wacht niet – ga kijken nu het nog kan.
In het kort…
De Waddenzee is in beweging — letterlijk en figuurlijk. Wetenschappers waarschuwen: misschien is dit je laatste kans om het wonder zelf te zien. Dat klinkt misschien sentimenteel, maar ik geef het je maar mee. Wie weet, misschien vertel jij over tien jaar je kinderen: “Ik liep daar zelf nog toen de plaat nog bestond…” Dus: deel je favoriete plek op het Wad in de reacties, of gooi een tip in de groep. Als we samen opletten, blijft er hopelijk toch wat te bewonderen. Nou ja. In elk geval nu nog wel.
