Stelt u zich voor: een plek zo onbekend dat zelfs veel Nederlanders het niet kunnen aanwijzen op de kaart. Maar volgens experts duurt dat niet lang meer. Onlangs hoorde ik in een lokale kroeg op Texel: “Er is nog zo’n eiland – bijna niemand weet ervan, maar straks is het gewoon weg.” Even dacht ik dat het een verhaal was voor na het derde biertje, maar een paar dagen later kwam het alarm van een klimaatonderzoeker voorbij in onze buurt-whatsapp. En nu zit ik hier, ongelovig starend naar satellietfoto’s – want dit verborgen stukje Nederland verdampt echt sneller dan je denkt.
Hoe kan een heel eiland verdwijnen?
Nederlanders zijn wel wat gewend met water – van zandzakken tot Deltaplan, we leven ermee. Maar niet elk eiland is Texel of Terschelling. Sommige zijn zo kwetsbaar dat de zee ze elk jaar een stukje kleiner knaagt. Zo’n geval blijkt het vergeten eilandje Rottumerplaat te zijn. Als je daar ooit voet aan wal hebt gezet – ik ken persoonlijk maar één iemand (een vogelwachter, serieuzer wordt het niet) – dan weet je hoe dun de grens tussen wad en eiland voelt.
- Volgens het KNMI is de zeespiegel hier in de afgelopen vijftig jaar al 20 centimeter gestegen.
- Bovendien verstomt de natuurlijke toevoer van zand, onder druk van menselijk ingrijpen (denk aan diepe vaargeulen, zandwinning, dat soort dingen).
- En als klap op de vuurpijl: extremere stormen halen jaarlijks stukken duin en kwelder weg. Op Texel zeggen ze inmiddels: “Het strand komt elke herfst een meter dichterbij – geloof het of niet.”
Wat zegt de expert eigenlijk?
Tijdens een lezing in Groningen – ergens vorige maand, het was koud en de koffie slap – zei klimaatonderzoeker Marije Paans: “Rottumerplaat heeft hooguit twintig jaar. Daarna is het letterlijk opgeslokt.” Misschien een tikje overdreven, dacht ik nog, maar haar gegevens zijn keihard. Kaarten van de jaren ’90 versus afgelopen zomer laten een eiland zien dat nu nog half zo groot is als destijds.
Rijkswaterstaat bracht vorige week een rapport uit en hun conclusie is niet veel minder somber. Die zag ik overigens eerst per ongeluk via een Facebook-link langskomen, daarna pas officieel – beetje krom, maar zo werkt dat tegenwoordig.
Waarom boeit dat, als bijna niemand er ooit komt?
Dat dacht ik eerst ook, tot ik nadacht over het domino-effect in zo’n kwetsbare Waddenzee. Mijn buren zijn vogelspotters – zij raken in paniek als scholeksters of zandlopers een broedplek verliezen. Maar het grotere plaatje is: zonder die eilandjes krijgen we meer open water, waardoor golven verder kunnen doorrollen richting vaste wal. Gevolg? Minder bescherming voor de Friese en Groningse kustdorpen. Niemand zit te wachten op natte voeten achter de dijk, laten we eerlijk zijn.
- Wadden-eilanden zijn een buffer – ze breken de kracht van golven en stormen.
- Je verliest unieke natuur (600+ vogelsoorten, zeldzame planten – dingen die zelfs mijn moeder uit Limburg speciaal komt bekijken).
- En uiteindelijk tast het ook toerisme, visserij en vastgoed aan. In Delfzijl lachte een makelaar laatst: “Straks willen alle Amsterdammers hierboven een tweede huis, tot de zee door de voordeur komt.”
Kun je er nog wat aan doen – of gewoon laten verdwijnen?
Eerlijk gezegd, het lijkt soms dweilen met de kraan open. Maar wetenschappers en vrijwilligers doen er alles aan: zand opspuiten, jonge duinen aanleggen, zelfs plannen voor flexibele wandelroutes die elk jaar verschuiven – briljant of te optimistisch, geen idee.
Op Ameland hoorde ik vorige zomer dat lokale natuurclubs jongeren mee laten bouwen aan levende dijken van helmgras. Of het Rottumerplaat gaat redden? Twijfel, maar het gesprek is belangrijk. Misschien moeten we vaker praten over wat we willen bewaren, ook als het niet trend is.
In de trein naar Groningen hoorde ik iemand zeggen: “Als iedereen er één keer is geweest, voelt het als hun eiland.” Misschien is dat genoeg om het nieuws te halen – of net niet.
En nu? Laat je mening horen
Delen we straks de Wadden met alleen nog boten en zeehonden? Of vinden we slimme manieren om zulke plekken te behouden – al is het maar als herinnering? Zet gerust hieronder uw gedachten. Of stuur dit artikel naar iemand die houdt van verborgen Nederland (misschien mijn moeder, want zij ontdekt elk geheimpje…). De tijd voor Rottumerplaat tikt door – hoe gek dat ook klinkt in een land waar we denken alles in de hand te hebben.
in ieder geval: volgende keer dat iemand het over de Wadden heeft, weet u meer. Nou ja, ongeveer…
