Stel je voor: een eiland niet ergens in een tropisch paradijs, maar gewoon in onze eigen Noordzee, dat elk jaar een stuk kleiner wordt. En niet zomaar — drie meter, als je de experts mag geloven. Het klinkt als iets uit een spannend boek, maar op Ameland – een plek waar iedereen wel eens met de fiets heeft gereden of op het strand garnalen heeft gevangen – zie je letterlijk de kustlijn terugtrekken. Waarom gebeurt dit? En is er nog iets aan te doen?
De verdwijntruc van de natuur – feit of fabel?
Als je het dorp Nes binnenloopt, hoor je het al sinds jaar en dag. “Elk jaar verliezen we weer een stukje grond aan de zee,” mompelde mijn buurman laatst op het terras van De Griffel. Zelf ben ik er vorig jaar nog wezen kamperen met vrienden — wat opviel: die oude bunkers van de Tweede Wereldoorlog stonden merkbaar dichter bij het water dan op de oude foto’s in de kroeg aan de muur. Kan geen toeval zijn, toch?
Volgens cijfers van het KNMI en Waddenvereniging verdwijnt er jaarlijks inderdaad gemiddeld 3 meter kustlijn aan de westkant van Ameland. Dat is bijna een kleine woonkamer per jaar. Over tien jaar praat je gewoon over de omvang van een wijkje. Toch denkt mijn collega van kantoor dat het allemaal sterk overdreven wordt door “de media”. Misschien. Maar de satellietbeelden liegen er niet om…
Waarom verdwijnt het eiland?
- Zeestromingen: Door veranderende stromingen in de Noordzee, wordt zand sneller weggespoeld dan de natuur het kan aanvoeren. Had ik niet ooit ergens op een feestje iemand horen zeggen, dat ’t gewoon komt door te veel baggerwerk? Wie zal het zeggen—de meningen zijn verdeeld.
- Zeespiegelstijging: Wetenschappelijk gezien is de stijgende zeespiegel, veroorzaakt door klimaatverandering, een direct gevaar voor waddeneilanden.
- Stormen: Zeker na de storm van januari (u weet wel, toen heel Twitter vol stond met foto’s van overstroomde fietsenrekken), heeft Ameland flinke klappen gekregen.
- Minder zandaanvoer: Volgens een expert die ik laatst op Radio 1 hoorde, wordt er minder zand afgezet vanuit de Noordzee. Vroeger was dat bijna vanzelfsprekend, nu blijkt het hele ecosysteem gevoeliger dan gedacht.
Al deze factoren grijpen in elkaar – soms weet je gewoon niet waar het ene ophoudt en het andere begint. Natuurlijk, misschien had ik wat lessen aardrijkskunde beter moeten bijhouden, maar de dynamiek hier is echt ingewikkelder dan veel mensen denken…
Kan er nog iets aan gedaan worden?
De gemeente Ameland experimenteert met zandsuppleties – kort gezegd: bewust zand op de juiste plek aanbrengen vóór de golven het eiland verder oppeuzelen. Maar dit is duur en volgens mijn tante (die op het eiland woont) zie je het verschil eigenlijk niet. De overheid overweegt nu zelfs high-tech oplossingen, zoals kunstmatige riffen of onderwaterdammen. Maar is dat genoeg, of blijft het dweilen met de kraan open?
Wat betekent dit voor bewoners en vakantiegangers?
Jaarlijks bezoeken tienduizenden toeristen de Waddeneilanden, Ameland voorop. Minder strand betekent minder plek voor iedereen – en kans op dunnere portemonnees voor lokale ondernemers. Zelf merkte ik afgelopen zomer hoe druk het was bij Ballum. Iedereen wilde blijkbaar op hetzelfde overgebleven stukje zand hun handdoekje leggen. Het voelde… anders, bijzonder, maar ook zorgelijk.
In de lokale Facebookgroep “Amelanders onder elkaar” uiten mensen angst dat hun huizen ooit te dicht bij het water zullen staan. Beetje overdreven misschien, maar Ameland is voor velen gewoon thuis. De impact, sociaal en economisch, is er nu al.
Zou het jou uitmaken?
Nu hoor ik u denken — moet ik daar echt wakker van liggen? Misschien niet direct, maar het zegt wel iets over onze relatie met natuur en klimaat. De natuur wint meestal — of haalt in elk geval gewoon stiekem z’n gelijk, jaar na jaar. Het verhaal van Ameland is in feite dat van alle kusten in Nederland – en ergens ook een waarschuwing.
Heeft u tips of ideeën? Of misschien een herinnering aan vroeger toen het strand nog verder liep? Deel het vooral hieronder – ben benieuwd wie er nog weet hoe het was in, zeg, 1995. In ieder geval: als je de komende maanden tijd hebt, stap op de boot en ervaar het zelf. Misschien is dat verdwijnende stukje strand er volgend jaar niet meer…
