Stel je voor: je zoekt die ene foto van de zomer van 2018, maar je weet niet meer waar je ‘m hebt opgeslagen. Herkenbaar? Je bent niet de enige. Volgens onderzoekers vergeten we steeds meer, en dat ligt niet alleen aan leeftijd of stress. De boosdoener? De smartphone – ja, die trouwe metgezel uit je broekzak.
Volgens mijn collega van TU Delft, die ik afgelopen maand sprak, bestaat er inmiddels een term voor: “digitale dementie”. Klinkt zwaar, maar ik snap wel waar het vandaan komt. En nee, dit is niet weer zo’n alarmistisch stukje over technologie. De impact op ons geheugen is serieus én – tot mijn verbazing – aantoonbaar.
Hoe je smartphone ongemerkt je geheugen uitschakelt
Even snel iets opzoeken – daar is je telefoon toch voor? Toch zorgt deze gewoonte ervoor dat we belangrijke dingen niet meer onthouden. Mijn moeder zei altijd: “Wat je niet in je hoofd hebt, moet je in je handen hebben.” Had ze gelijk? Misschien deels, maar inmiddels hebben we alles in onze telefonen staan, van verjaardagen tot WIFI-wachtwoorden.
- Google effect: Doordat informatie altijd toegankelijk is, onthouden we minder. Gek genoeg kunnen we vaak wel herinneren waar we iets kunnen vinden, maar niet wat precies.
- Minder oefening: Net als spieren, moet je brein blijven trainen. Blijf je alles opslaan op je smartphone, dan “luiert” je geheugen langzaam in.
- Constant afgeleid: Notificaties, appjes, nieuwsalerts tarten continu je aandacht. Volgens een onderzoek van de Universiteit Utrecht raken hersenen overprikkeld, met vergeetachtigheid als gevolg.
Ervaringen uit de regio: is dit typisch Nederlands?
Laat ik eerlijk zijn: toen ik dit laatst in onze buurt-WhatsApp vroeg, waren de meningen verdeeld. Mijn buurvrouw uit Den Haag zweert bij haar papieren agenda, terwijl mijn collega uit Amsterdam alles in zijn telefoon zet. Op het schoolplein in Rotterdam hoorde ik: “Ach joh, mijn kind weet niet eens meer mijn nummer uit z’n hoofd!”
Toch blijkt uit recente cijfers (CBS, 2023) dat 89% van de volwassenen in Nederland zijn afspraken, wachtwoorden en zelfs boodschappenlijstjes digitaal bijhoudt. Misschien typisch voor een land waar de Albert Heijn-app populairder is dan het ouderwetse memoblokje?
Hoe erg is het nu echt? De feiten op een rij
- Sommige neurowetenschappers maken zich zorgen: bij intensief smartphonegebruik zie je hetzelfde hersenbeeld als tijdens inactiviteit.
- Een studie uit 2022 (Radboud Universiteit) toont aan dat mensen die alles digitaliseren gemiddeld twee keer zoveel vergeetmomenten hebben dan “papiergebruikers”.
- Toch hoef je niet direct te panikeren: geheugen is geen spier die afsterft, maar eerder een spier die wat training mist.
Zelf probeer ik sinds vorige maand bewust te onthouden waar ik mijn sleutels neerleg – zonder het meteen te noteren. Valt niet mee, zeker als je hoofd vol zit met werk en kinderen. Maar na een tijdje merk ik wel verschil, hoewel dat niet voor iedereen hoeft te gelden.
Vijf simpele tips om je geheugen weer te trainen
- Herhaal belangrijke informatie hardop of schrijf ‘t op zonder telefoon. Je zult verbaasd staan hoeveel je zo onthoudt.
- Laat je boodschappenlijst een keer thuis liggen (expres!). Probeer te onthouden wat je nodig hebt.
- Sla telefoonvrije momenten in tijdens de dag – bijvoorbeeld onderweg naar werk of op de fiets. Kijk bewust om je heen.
- Speel ouderwetse geheugenspelletjes met vrienden of kinderen, zoals “Ik ga op reis en neem mee…”
- Laat afleidingen even voor wat ze zijn, tenminste tijdens het lezen, werken of gesprekken voeren.
Blijf kritisch, mét en zonder telefoon
Kortom, technologie maakt het leven makkelijker – maar misschien ook een beetje té makkelijk. Of je nu team papieren agenda bent, of niet zonder je Google Calendar kan: probeer af en toe je geheugen bewust te gebruiken. Wie weet onthoud je zo makkelijker de verjaardag van je schoonmoeder… hoewel, misschien ben ik daar gewoon slecht in, haha.
Heeft u zelf last van “digitale dementie”? Of kent u juist dé truc tegen vergeetachtigheid? Deel uw ervaringen hieronder. Nieuwsgierig wat anderen vinden? Check dan eens wat er in uw eigen vrienden- of buurtapp besproken wordt. In ieder geval: niet vergeten deze tips te bewaren — voor het geval dat. Nu u nog weet waar…
