Wist je dat het apparaat waar je nu waarschijnlijk mee leest, stap voor stap je geheugen kan aantasten? Op een feestje in Utrecht vertelde een neuropsycholoog me een feit waar ik sindsdien niet meer ontspannen over na kan denken. Smartphones — ja, die vrolijke iPhones en Samsungs — zorgen ervoor dat we steeds minder opslaan in ons hoofd. Maar kun je daar eigenlijk iets tegen doen, of is ons brein sowieso ten dode opgeschreven? Nou, daar zijn de meningen over verdeeld…
Waarom je hersenen lui worden van gadgets
Onlangs las ik een studie van de Universiteit van Amsterdam die bevestigde wat mijn moeder altijd al riep: “Als je alles in je telefoon zet, hoef je zelf niks meer te onthouden.” En eerlijk is eerlijk — maandagochtend check ik eerst mijn Google Calendar, anders vergeet ik zelfs om koffie te drinken.
We gebruiken smartphones niet alleen om afspraken te plannen of boodschappenlijstjes te maken, maar ook gewoon om dingen op te zoeken die we vroeger uit ons hoofd kenden: telefoonnummers, recepten, de spelling van ‘paracetamol’. Ons werkgeheugen krijgt amper nog oefening. Bij mijn collega op kantoor merk je het duidelijk — haar telefoon is altijd binnen handbereik, en zonder lijkt ze verloren te zijn. Misschien herken je dat…
De ‘Google-effect’: alles uitbesteden
In de tech-wereld heet dit het ‘Google-effect’ — het fenomeen waarbij je hersenen stoppen met informatie vasthouden omdat je weet dat je het altijd online terug kunt vinden. Je brein zegt eigenlijk: “Geen zorgen, dat staat wel ergens in je WhatsApp of Notion.” Maar wat als die batterij leeg is?
- Sleutels? App om te tracken.
- Namen? Even LinkedIn checken.
- Belangrijke data? Alles in je digitale agenda.
Misschien is het gemak verslavend. Maar op de lange termijn kan je geheugen er langzaam door afbrokkelen — dat zeggen niet alleen onderzoekers, maar ook gewone mensen in mijn omgeving.
Hoe merk je dat je geheugen slechter wordt?
De afgelopen drie maanden betrapte ik mezelf erop dat ik simpele dingen vergat: waar ik mijn fiets parkeerde op het station, de pincode van mijn OV-kaart, zelfs namen van nieuwe collega’s. In onze groepsapp klagen mensen erover: “Weet je nog, toen je gewoon telefoonnummers uit je hoofd kende?” Dat tijdperk lijkt lang geleden.
Herkenbare signalen:
- Je checkt standaard je telefoon voor elk klein detail
- Je wordt onrustig als je smartphone niet in de buurt is
- Je onthoudt steeds minder gezichten of adressen
Allicht overdrijf ik, maar als ik mijn buren mag geloven zijn we dus niet de enigen die hiermee worstelen…
Kan je er iets aan doen?
Goed nieuws: je brein is (meestal) in staat om te herstellen. Je hoeft niet direct naar de geheugencoach. Probeer eens vaker dingen bewust te onthouden — zoals telefoonnummers van vrienden of boodschappenlijstjes — zonder meteen op apps te vertrouwen. Kleine tip van m’n tante uit Eindhoven: maak er een spel van met jezelf.
- Schrijf belangrijke afspraken ook analoog op.
- Herhaal nieuwe informatie hardop voor je gaat slapen.
- Verstuur geen appjes, maar zeg dingen in persoon als het kan — dat helpt met onthouden, echt.
Zelf kies ik soms bewust voor ouderwetse trucs: een notitieboekje (jawel, gewoon van de HEMA), ezelsbruggetjes, of een ouderwetse boodschappenlijst die ik expres niet bij me draag.
Dus, moeten we onze telefoon weggooien?
Dat zou overdreven zijn. Tech is er om ons te helpen, zolang we niet vergeten ook onze hersenen af en toe uit te dagen. misschien is het uiteindelijk een kwestie van balans — wie weet.
Schrijf je eigen ervaringen hieronder. Herinner jij je nog de tijd zonder smartphone? Of ken je iemand die alles nog uit het hoofd weet? Ik hoor graag hoe jullie ermee omgaan — in ieder geval: succes met onthouden, en tot de volgende keer!
