Op het eerste gezicht lijkt het allemaal nog mee te vallen — in het Vondelpark hoor je de merels gewoon zingen en langs de polder dartelen ganzen en eenden. Maar wist u dat het aantal typische Nederlandse vogels in schrikbarend tempo afneemt? Volgens een recente studie, waar we het gisteren op kantoor fanatiek over hadden, verdwijnen enkele soorten die we als ‘gewoon’ beschouwen misschien wel sneller dan we denken…
Welke vogels gaan er eigenlijk zo hard achteruit?
Misschien kent u de grutto nog uit uw jeugd, of hoorde u de veldleeuwerik in de lente boven de weilanden. Tegenwoordig — vraag het aan mijn buurman uit Drenthe — moet je geluk hebben om ze nog te spotten. Vooral weidevogels als de grutto, kievit en scholekster trekken aan het kortste eind. Hun aantallen zijn de laatste twintig jaar in sommige gebieden met meer dan 60% gedaald.
- Grutto (Limosa limosa): Nederlands nationaal symbool, maar in werkelijkheid hard onderweg om zeldzaam te worden.
- Veldleeuwerik (Alauda arvensis): Nog te horen? Houd uw oren open — want binnenkort is het mogelijk stil op veel weilanden.
- Patrijs (Perdix perdix): Ooit algemeen, nu vooral in speciaal beschermde gebieden.
- Huismus: zelfs deze stadsgekende vogel komt steeds minder voor (dat verbaasde mij eerlijk gezegd wel — ik dacht die vliegen overal!)
Waarom verdwijnen al deze vogels?
De oorzaken zijn tegelijk logisch en frustrerend — intensieve landbouw, minder bloemenrijk groen, gebruik van pesticiden. Als mijn moeder over haar jeugd vertelt, noemt ze altijd de slootjes met riet en bloemrijke weilanden, vol leven. Nu ziet ze, en ik ook, vooral monotone grasvelden.
Klimaatverandering doet nog een schepje erbovenop. Nattere winters, drogere zomers — vooral de grutto’s en andere weidevogels raken daardoor sneller hun broedplaatsen kwijt. niet iedereen gelooft trouwens dat het allemaal aan de boeren ligt — in ons buurtappje is dat altijd reden voor verhitte discussie.
Kunnen we nog iets doen? Praktische small steps
Gelukkig zijn er nog mogelijkheden. U hoeft niet direct uw hele tuin om te gooien of boer te worden, maar kleine acties helpen. Hier drie simpele dingen die ik zelf geprobeerd heb (en waarvan ik hoop dat ze ook bij u werken):
- Laat een hoekje van uw tuin wild en ongeordend. Vogels vinden daar insecten en kunnen schuilen.
- Hang nestkastjes op. Vooral voor musjes en zwaluwen echt effectief — laatst verhuisde een stel huismussen in onze appelschuur.
- Kies voor lokale (inheemse) planten in uw tuin of balkon. Daardoor trekt u automatisch meer insecten — dus meer vogelvoer.
Wat als we niets doen?
Stel je voor: straks groeien kinderen op zonder ooit een grutto in het echt te hebben gezien. Het klinkt wat zwaar, maar na een rondje door het Museum Natura Docet in Denekamp realiseerde ik me — sommige soorten zijn straks alleen nog als opgezette variant te bewonderen. misschien overdrijf ik een beetje, maar wie weet.
In het kort: waarom maakt het uit?
Vogels vertellen iets over onze omgeving: als zij verdwijnen, gaat er ook iets mis met onze natuur. Mijn collega uit Friesland zei laatst nog: “Waar geen kievit, daar klopt iets niet”. In het begin besteedde ik er weinig aandacht aan, nu let ik er op elk rondje door het park op.
Dus — even praktisch — kijk om u heen, tel welke vogels u nog wél ziet, en deel uw oplettingen eens met buren of via apps als Waarneming.nl. Zo houden we samen een stukje van Nederland ook voor volgende generaties in leven.
Bent u het hier (niet) mee eens? Zie ik het te somber? Deel vooral uw ervaringen hieronder — of stuur een foto als u laatst toevallig wél een veldleeuwerik zag. In ieder geval vast bedankt voor het opletten! In de tussentijd: wie weet vliegt er deze week eentje over uw tuin…
