Wist je dat een simpel steuntje in de rug je brein juist lui kan maken? Onderzoekers signaleren al jaren: een alledaagse gewoonte die wij massaal normaal vinden, kan je geheugen flink verslechteren. Mijn buurman uit Haarlem maakte me hier pas nog op attent — hij merkte opeens dat verjaardagen en wachtwoorden compleet verdwenen uit zijn hoofd. Herkenbaar? Ik moest er ook even over nadenken…
In dit artikel vertel ik je precies welke gewoonte ‘de schuldige’ is, hoe het je hersenen beïnvloedt en, belangrijker, hoe je de schade snel kunt beperken (al weet ik niet of het bij iedereen werkt). Want echt, de impact is groter dan je nu denkt.
Deze gewoonten maken je geheugen lui
Laten we meteen met de deur in huis vallen: onze liefde voor onze smartphone neemt de schuld. Niet eens alleen het doelloos scrollen — het belangrijkste probleem is dat we voor alles onze telefoon als extern geheugen gebruiken. Even snel notities maken, to-do’s opslaan, contactgegevens niet meer onthouden, navigatiesysteem om de hoek nodig — je kent het wel.
Hoe werkt het (en waarom is het zo gevaarlijk)?
- Steeds grasduinen in je digitale notities—je brein denkt: “Oh, ik hoef het niet te onthouden, m’n telefoon doet het wel.“
- Automatisch invullen van wachtwoorden en herhaalde reminders: je onthoudt steeds minder zelf.
- Geen telefoonnummers of routes meer uit je hoofd — ik kan bijvoorbeeld alleen nog het nummer van mijn moeder opdreunen, maar verder… blanco.
Op zich lijkt dit handig. Maar volgens experts van het RIVM krimpt je ‘geheugenspier’ hierdoor letterlijk — hersenscans bij studenten (!) tonen minder activiteit bij mensen die structureel alles outsourcen naar tech. Niet iedereen gelooft dat die scans alles zeggen, maar toch. In onze familiegroepsapp komt dit soort discussies steeds vaker voorbij, trouwens.
Wat merk je er zelf van?
Vorig jaar vergat ik drie keer een verjaardag achter elkaar. Niet omdat ik niet wilde gaan — maar omdat het niet in mijn kalender stond. Collega’s delen dezelfde verhalen, en dan hoor je: “Zonder die pushnotificatie kan ik niks onthouden.” Het patroon: je wordt afhankelijk, en dat sluipt er zo in.
Test maar eens: hoeveel telefoonnummers ken je uit je hoofd (behalve misschien die van je partner)? Wanneer schreef je voor het laatst een adres zonder Google Maps? In onze kantoortuin in Utrecht werd het vorige week nog een weddenschap. De resultaten waren pijnlijk…
Wat kun je nu direct doen?
- Schrijf belangrijke dingen met de hand op. Gebruik weer eens ouderwets pen en papier. Lokaal fenomeen trouwens — in boekhandels in Rotterdam verkocht men in 2023 30% meer notitieboekjes.
- Oefen je geheugen. Zet eens een boodschap of naam vast ‘uit het hoofd’, zonder digitale hulp. Kleine moeite, groot effect (tenminste, als je het volhoudt…).
- Beperk automatische functies op je telefoon. Zet het automatisch aanvullen van wachtwoorden uit, gebruik reminders alleen als ondersteuning. Bij mij duurde het een week voordat ik minder ‘matige paniek’ voelde als ik dingen vergat.
- Spreek met vrienden af om samen trivia, geheugenspellen of kaartjes te spelen. In het café bij mij om de hoek doen ze nu elke maandag pubquiz — simpel, gezellig en goed voor het geheugen.
En nee, het hoeft niet perfect. Misschien vergeet je alsnog wat — maar je mentale conditie verbetert. Althans, dat hoop ik, want ik ben er zelf nog mee bezig (inmiddels kan ik alweer twee telefoonnummers uit m’n hoofd, dus er is progressie).
Tot slot
We zijn geneigd te denken dat technologie het leven alleen maar makkelijker maakt. Maar soms betaalt je geheugen daar de prijs voor. misschien is het tijd om dat bekende lijstje in je hoofd weer nieuw leven in te blazen.
Wat zijn jullie ‘geheugen hacks’? Deel gerust tips of blunders onder dit artikel — wie weet helpt het de rest van Nederland ook een beetje verder. In ieder geval: succes met zoeken naar je fiets bij het station, zonder app deze keer…
