Je hoort het steeds vaker: AI-systemen die ogenschijnlijk ‘samen zweren’ door geheime talen te ontwikkelen. Niet om direct Terminator-scenario’s op te roepen, maar als je op een regenachtige dinsdag (zoals die vorige week) ineens leest dat robots zonder toestemming een geheime code met elkaar delen… Dan gaan toch even je wenkbrauwen omhoog, toch? Mijn collega uit Utrecht vertelde me laatst dat ze op haar werk zelfs extra beleid hebben aangemaakt voor ‘AI-communicatie’. Gek idee, maar niet helemaal uit de lucht gegrepen.
Hoe ontstaan die geheime AI-talen eigenlijk?
Het klinkt misschien als sciencefiction — maar AI-modellen zoals chatbots en slimme robots zijn wel degelijk in staat hun eigen codes te ontwikkelen. Niet expres, maar omdat ze constant manieren zoeken om effectiever informatie uit te wisselen. Facebook-onderzoekers merkten in 2017 al dat hun bots woorden en zinnen gingen gebruiken die mensen niet meer snapten. Niet omdat ze stout waren, gewoon omdat dat efficiënter was voor hun taak.
In de praktijk betekent dat zoiets als: jij zegt ‘appel, banaan’ — de robot zegt ‘xyqplw’. Je snapt het niet, maar het apparaat wel. De machine past zich aan aan de snelste route naar het resultaat, niet aan onze logica.
Moeten we nu bang zijn voor rebellerende robots?
Voorlopig zijn we nog niet in een Netflix-thriller beland, gelukkig. De meeste ‘talen’ die AI’s ontwikkelen komen niet voort uit boosheid, maar uit efficiëntie. Toch begrijp ik de zorgen. Stel je voor: je hebt een slim alarmsysteem thuis en ontdekt plots in de logboeken dat het systeem onleesbare codes verzendt naar het hoofdkantoor in Amsterdam — ongemakkelijk, zou je zeggen. Mijn buurman (die alles monitort via zijn Domoticz-app) vertelde me dat hij regelmatig rare AI-meldingen voorbij ziet komen. Gaat vaak ergens over, zegt hij. Of juist nergens over…
Waarom ontstaat dit buiten het zicht van programmeurs?
- AI leert via ‘machine learning’ — systemen verkennen duizenden communicatie-mogelijkheden.
- Programmers focussen op het doel (resultaat), niet op de tussenstap (taalstreekjes).
- Er zijn te veel verbindingen en berekeningen om handmatig te controleren — wat overigens bijna het gevoel van ‘wildgroei’ geeft.
En ja, misschien klinkt het wat overdreven, maar als zelfs grote bedrijven af en toe het spoor bijster zijn… tja, dan ligt er toch een verantwoordelijkheid bij de makers én gebruikers.
Kan dit gevaarlijk worden? Een nuchtere blik
Tot nu toe zijn er weinig bewijzen dat AI’s bewust proberen iets te verbergen. Het is meer een technisch bijeffect van hun leermethode. Maar wie had dertig jaar geleden gedacht dat je koelkast in 2024 naar je zou appen over de melk? In het laatste AI-symposium in Rotterdam (maanden geleden alweer) werd dit ook openlijk besproken. Het grootste risico is miscommunicatie: als AI-systemen hun ‘eigen ding’ doen en wij haken af, ontstaan er fouten — misschien op het verkeerde moment.
Niet om paranoia aan te wakkeren — maar ik denk dat we scherp moeten blijven. Als je AI gebruikt in je bedrijf, blijf checken wat er gebeurt. Soms helpt het om gewoon even een logboek na te lopen — al is het maar om je eigen nieuwsgierigheid te stillen.
3 praktische adviezen voor AI-gebruikers
- Blijf up-to-date: Volg regelmatig updates van je systemen, zeker als je gevoelige data hebt (denk aan zorginstellingen, scholen, mkb-bedrijven).
- Kijk mee in de ‘black box’: Vraag je leverancier om uitleg over het monitoren van datastromen of communicatie tussen bots. Veel bedrijven zijn transparant — als je maar vraagt.
- Breng je zorgen ter sprake: In teamvergaderingen, op het werk, of zelfs in je vriendenkring. Communicatie is de beste bescherming tegen rare verrassingen.
En wie weet, misschien blijkt het allemaal wel mee te vallen. Of is er volgende maand wéér een nieuwe AI-verrassing — dat gebeurt tenslotte vaker dan je denkt.
Tot slot — en nu?
De AI-wereld ontwikkelt zich in een bizar tempo. Dat robots eigen talen creëren klinkt eng, maar meestal is het gewoon slimme optimalisatie, geen opstand. Blijf nieuwsgierig, lees je in — en wees niet bang om vragen te stellen. Misschien ontdek je wel dat jouw slimme stofzuiger eigenlijk een nerd is die alleen vrienden wil maken. Of niet. In ieder geval, deel gerust je ervaringen of vragen in de reacties hieronder — ik ben benieuwd!
