Op het eerste gezicht lijkt het nogal onschuldig: je ziet een vriend binnenkort jarig worden, dus je feliciteert hem alvast tijdens een borrel of op WhatsApp. Maar probeer dit eens in Duitsland te doen — de kans is groot dat je getrakteerd wordt op een opgetrokken wenkbrauw en misschien zelfs een klein preekje.
Wist je dat veel Duitsers een hekel hebben aan vroegtijdige verjaardagswensen? Mij overkwam het afgelopen winter nog: ik feliciteerde een collega uit Keulen twee dagen te vroeg. Ze keek me bijna verschrikt aan en zei: “Bitte erst am Tag selbst!” (Alleen op de dag zelf, alsjeblieft!) En geloof me — het is niet alleen haar. Maar waarom eigenlijk?
Bijgeloof in de hoofdrol
De kern van deze gewoonte is doordrenkt met bijgeloof. In Duitsland leeft sterk het idee dat felicitaties vóór de verjaardag ongeluk brengen. Volgens mijn buurvrouw — geboren en getogen in Hamburg — draai je daarmee het lot een hak. “Eerst jarig zijn, dan feesten,” zegt ze altijd. Dit bijgeloof stamt waarschijnlijk uit de tijd dat veel mensen kindersterfte en ongelukken als het spel van het lot zagen. Vroeg juichen? Niet verstandig. Trouwens, vorige week las ik hierover nog een draadje op Reddit DE…
- Vroeg gefeliciteerd = mogelijk ongeluk uitlokken, volgens Duits bijgeloof.
- Zelfs verjaardagsfeestjes vinden traditioneel pas op of ná de dag zelf plaats.
- Sommige Duitsers weigeren zelfs cadeautjes op voorhand — uit pure gewoonte.
Ongemak op kantoor en in de familie
Dit alles leidt tot situaties die Nederlandse directheid soms flink op de proef stellen. Vorige maand in ons kantoor in Düsseldorf: een Poolse collega zei spontaan “Gefeliciteerd!” tegen onze Duitse manager — één dag te vroeg. Het gesprek viel meteen stil. Mijn moeder zou zeggen: “Niet alles hoeft in de agenda,” maar in Duitsland wel.
In veel bedrijven zijn ook de verjaardagsrondes tot op de dag van de verjaardag gepland. Probeer niet een taart te brengen een dag eerder, want kans bestaat dat je met je appeltaart terug de lift in mag. Een vriendin van mij — opgegroeid in Groningen, werkt nu in Bremen — vertelde dat haar collega’s haar felicitaties op maandag ijzig negeerden, omdat ze eigenlijk dinsdag pas jarig was. “Dat voelde even maf, maar ik snap het wel ergens…”
Wat betekent dit voor Nederlanders in Duitsland?
Dus, stel je voor: je emigreert, gaat werken over de grens of hebt Duitse vrienden — wat nu? Simpel gezegd: wacht gewoon tot de dag zelf. Dat voorkomt niet alleen scheve blikken, maar laat ook zien dat je de gewoontes van het land respecteert.
Dat gezegd hebbende — er zijn uitzonderingen. Sommige jongere Duitsers zijn allang minder strikt (vooral Berlijners, merk ik). Maar in het zuiden, of bij oudere generaties, is het echt not done om op 11 april alvast “Herzlichen Glückwunsch” te roepen voor iemands verjaardag op de 12e. Hoewel, misschien heb ik gewoon pech gehad tot nu toe… Iedereen kent wel die ene Duitser die het niets uitmaakt, maar de meeste reacties zijn eerder streng.
Handige tips — zo val je niet door de mand
- Vraag altijd even na wanneer iemand precies jarig is (Duitsers vieren ook vaak op het weekend ná de echte dag).
- Vermijd “Gefeliciteerd!” vóór de dag. Liever te laat dan te vroeg.
- Let op: ook cadeautjes breng je pas op de verjaardag, niet een dag eerder.
- Oudere Duitsers zijn strikter, jongeren doen soms wat soepeler (maar blijf voorzichtig).
- Een persoonlijke boodschap op het moment zelf wordt het meest gewaardeerd, bijvoorbeeld via Signal of in het echt.
Het is een kleine moeite, maar je zult zien dat het gewaardeerd wordt — en dat je voorkomt dat je per ongeluk iemands dag “vervloekt”. Tenzij je, net als ik, graag een beetje spanning toevoegt aan kantoorgeprekken…
Om af te sluiten…
Kortom: in Duitsland wens je iemand pas een fijne verjaardag op de dag zelf, uit bijgeloof, traditie en een tikje respect voor het toeval. Misschien lijkt het overdreven, maar eigenlijk is het best charmant — dat ongeziene vertrouwen in het lot. Heb jij wel eens per ongeluk iemand te vroeg gefeliciteerd? Of volg je deze traditie ook stiekem zelf? Deel gerust je verhalen hieronder — benieuwd wat anderen ervan vinden. In ieder geval: beter te laat dan te vroeg… Nou ja — tot zover mijn Duitse levenslessen voor vandaag.
