Op een gewone donderdag, ergens tussen het zoveelste Zoom-overleg en het vergeten van m’n lunch — las ik iets bizar intrigerends: mensen uit de middeleeuwen sliepen… in twee delen. Serieus. Ze hadden niet één lange nacht zoals wij, maar twee aparte slaapblokken met een actieve pauze ertussen. Klinkt als iets dat alleen monniken of nachtdienstmedewerkers zouden doen, toch? Maar het bizarre is: deze gewoonte brengt voordelen die je slaaproutine vandaag totaal kunnen omgooien. Of niet… Ik weet het ook niet zeker, maar nieuwsgierig werd ik wel.
Wat is “gesegmenteerde slaap” precies?
Gesegmenteerde slaap — of “first sleep” en “second sleep”, als je het chic wilt zeggen — was in de middeleeuwen doodnormaal. Mensen sliepen een paar uur, werden dan vanzelf wakker (zonder wekker, stel je voor!), deden dingen als lezen, praten met het gezin, bidden, of… nou ja, wat volwassenen ’s nachts doen. Daarna doezelden ze weer verder tot de ochtend.
Mijn collega uit Utrecht grapt altijd dat haar opa nog steeds midden in de nacht opstaat voor thee — misschien zit er iets in dat oude bloed. Die tussenpauze duurde soms wel een uur. Je zou denken: wie wil dat nou? Maar volgens historici en slaaponderzoekers werd men hierdoor uitgeruster wakker.
Waarom zijn we dit ooit vergeten?
Eerlijk — ik heb nooit geweten dat slapen in shiften ooit zo populair was. Het verdween pas toen gaslampen en later elektrisch licht hun intrede deden. Plots kon je doorwerken tot diep in de nacht, en kreeg “doorslapen” een magische status. Terwijl onze biologische klok eigenlijk nog gebouwd is op die oude, onderbroken structuur.
In onze groepsapp vertelde iemand laatst dat ze ’s nachts altijd wakker wordt rond 3:00. Iedereen riep dat het aan stress ligt of koffie na vier uur. Maar misschien is het gewoon je lichaam dat terug wil naar middeleeuwse tijden…
Kan deze gewoonte je leven echt veranderen?
- Minder stress: Even een uur rust — zonder schermen — werkt bij enkelen echt ontspannend. Mensen lazen, schreven of mediteerden. In het licht van een kaars, niet van je telefoon.
- Verrassend productief: Vroeger noteerden veel mensen dromen of bedachten ze nieuwe recepten. Nu zouden we in die tijd misschien een dagboek bijhouden of eindelijk dat boek uitlezen.
- Beter slapen? Studiës (uitgeprobeerd door onderzoekers in de VS) laten zien dat mensen die het experiment aandurfden, zich na twee weken uitgeruster voelden. Of dat voor iedereen werkt? Geen idee. Voor mij — twee keer per nacht opstaan klinkt als afzien, maar misschien ben ik gewoon een watje.
Natuurlijk, probeer dit niet op een maandagochtend vóór je werkweek begint. En als je met kleine kinderen of ploegendienst zit, kun je dit meteen vergeten. Maar voor mensen met rustiger schema’s — of nachtraven — is het op zijn minst het testen waard.
Hoe begin je ermee (zonder je hele leven op z’n kop te zetten)?
- Leg je schermen weg één uur voor je naar bed gaat. Dat deed men in de middeleeuwen sowieso — ze hadden niks anders.
- Sluit af tussen 21:00 en 22:00, slaap 3 à 4 uur. Word je wakker rond 1:00 uur? Sta dan eens echt op. Doe iets rustigs: lezen, puzzel oplossen, misschien zelfs een handgeschreven brief proberen (wie krijgt dat nog?).
- Slaap daarna verder tot je wekker gaat. Voelt het goed? Probeer het een week vol te houden. Voelt het als marteling? Gewoon weer doorslapen.
Mijn moeder zei altijd — ‘iedereen heeft z’n eigen ritme’. En waarschijnlijk had ze gelijk. Persoonlijk denk ik niet dat we ooit massaal teruggaan naar de middeleeuwse nachtroutine. Maar het idee dat niet alles wat ‘vroeger’ was ouderwets is, blijft toch knagen…
Tot slot — wie durft?
Dus — ga jij het proberen? Misschien levert het niets op. Misschien verandert het hoe je naar slapen kijkt. Laat hieronder een reactie achter of stuur dit stiekem door naar die vriend(in) die altijd midden in de nacht appt. Welterusten alvast, of… fijne pauze tussendoor.
